Kortizol Nedir? Kortizol Yüksekliği ve Kilo Alma

Kortizol herhangi bir stres durumunda böbreküstü bezlerinden (resimdeki renkli kısımlar) salgılanan bir hormondur. Kan şekerinin yükselmesine neden olan glukokortikoid hormonları sınıfına dahildir. Stresli ya da hayati tehlikenin olduğu bir durumla karşılaşıldığında vücut kortizol salgılamaya başlar. Böylece vücudu tehditle savaşmak veya ondan kaçmak için hazırlar.

Farklı stres türleri vardır ve bütün stresli durumlar kan şekerinin yükselmesine neden olmaz. Fiziksel, duygusal ya da mental stres, hatta yoğun egzersiz veya aşırı düşük kalorili diyet gibi vücutta strese neden olan şeylerin hepsi kortizol hormonunun salınmasını tetikleyebilir. Modern hayat trafikten, yoğun iş mesaisine kadar sürekli stres kaynağı olduğundan, çoğu kişide kortizol hormonu seviyesi yüksek. Vücut stresli olay geçtikten sonra dahi, rahatlama tepkisi verip, denge konumuna gelme şansı bulamıyor. Çünkü başka bir stresli olay hemen peşinden geliyor.

Kortizolün uzun süre yüksek seviyede kalması çeşitli olumsuz sonuçlar doğurabilir. Bunlar:

• Yüksek kan şekeri
• Bağışıklığın zayıflaması
• Kan şekeri dengesizliği
• Karın bölgesi yağlarının artması

Son etki bazı insanlarda “kortizol kilo alımına sebep oluyor. Eğer kortizol salgılanması engellenirse kilo verilmesi sağlanabilir” düşüncesini ortaya çıkardı. Hızlı çözüm arayanlar! Maalesef bu doğru bir yöntem değil. Aslında, kortizol ve strese olan tepki biraz kilo vermeye bile sebep olabilir. Kortizol vücudu daha fazla yağ yakımı için uyarır, böylece tehlikeye karşı koymak ya da ondan kaçmak için ekstra bir enerjiyi kullanılabilir hale getirir.

Ama birçok insan strese ve ardından gelen kortizol üretimine daha fazla yiyerek tepki verir. Bu, kilo alımına sebep olur, kortizolün kendisi değil. Ayrıca araştırmalar, karın bölgesinde artan yağ oranıyla ilişkili olan kortizol hormonunun salgılanmasını engelleyecek bir ilaç almanın bu yağlardan kurtulmak için herhangi bir yarar sağlamadığını gösteriyor.

Stresin hayatın bir parçası hâline gelmesi, kortizol seviyesinin sürekli yüksek kalmasına yol açar. Bu da birtakım sorunlarlar kendini belli eder. Kortizol yüksekliği belirtileri şunlardır.

1)  Uykuya Dalmada Güçlük

Kortizol seviyesinin gece vakti düşmesi gerekiyor ki, böylece vücut rahatlasın ve yeniden şarj olsun. Ama eğer kortizol seviyeniz çok yüksekse, şununla karşılaşacaksınız: gün boyunca çok yorulsanız bile, bir türlü uykuya dalamama problemi. Gece boyunca yatakta dönüp duracak ve ertesi gün yine yorgun uyanacaksınız. Yorgun olup, çalışmak zorunda kaldığınız için yine kortizol salgılanacak ve bu kısır bir döngü haline gelecek.

2)  İyi Uyusanız Bile, Kalktığınızda Yorgun Hissetme

Yüksek kortizol düzeyleri böbrek üstü bözlerinin kortizol salgılamasını sekteye uğratır. Bu da kronik yorgunluğa sebep olur. Eğer yeterince dinlendiğinizi düşünürken bile bitkin hissediyorsanız, muhtemelen stres altındasınız ve kortizol seviyeniz de yüksek.

3)  Özellikle Bel Çevresinden, Kilo Alma (Sağlıklı Beslenmenize Rağmen)

Kortizol hormonu fazla salgılandığında bel çevresinde yağlanmaya neden olur. Yeterli ve dengeli beslenmenize, hatta düzenli spor yapmanıza rağmen karın yağlarından şikayetçiyseniz, bilin ki ana sorumlu stres yani kortizoldür.

4)  Soğuk Algınlığına ve Enfeksiyonlara Sık Sık Yakalanma

Kortizol vücudun kendini onarma mekanizmasını devre dışı bırakır. Yani, sizi doğanın türlü tehlikelerine karşı koruyan bağışıklık sistemi iyi çalışmaz. Bunun sonucu olarak da, karşılaştığınız mikroplara ve virüslere karşı kırılganlığınız artar.

5)  Sağlıksız Gıdalar Arzu Etme

Kortizol kan şekerini yükseltir ve diyabet (şeker hastalığı) riskini artırır. Yüksek kan şekeri (glikoz) düzeyi de insülin düzeyini artırır. Bu da kan şekerinin bir anda düşmesine neden olur. Bu durumda da siz kan şekerinizi tekrar yükseltmek istersiniz ve abur cubur yiyeceklerle, şekerli gıdalara tekrar dönüş yaparsınız.

6)  Sırt Ağrıları ve Başağrıları

Kortizol seviyesi uzun süreler yüksek kaldıysa, böbrek üstü bezleri tükenmeye başlar. Bu da prolaktin seviyesini artırır. Yani vücut acıya karşı daha duyarlı olmaya başlar. Başağrıları ve kas ağrıları hissedilmeye başlar. Aşırı kortizol seviyeleri ayrıca beyni acıya karşı hassaslaştırır. Küçük bir ağrı bile sinirleri ateşlendirir ve başağrılarına sebep olur.

7)  Cinsel İstekte Azalma

Kortizol anti-viagra etkisi gösterir. Stres hormonları yüksek olduğunda, libidoyu artıran testesteron gibi hormonların seviyesi düşer. Bu da cinsel arzunun azalmasıyla sonuçlanır.

8)  Bağırsaklarda Hareketlenme

Boşaltım sistemi kortizol gibi stres hormonlarına karşı çok hassastır. Mide bulantısı, mide ekşimesi, bel çevresinde kramplar, ishal veya kabızlık stres hormonlarının çok artmasına işarettir.

9)  Gergin Hissetme

Kortizol ve epinefrin kişide tedirginlik ve sinirlilik oluşmasına neden olur. Mide ağrılarına, panik hissi oluşmasına hatta paranoyaya sebebiyet verebilir.

10)  Melankolik Hissetme

Kortizolün yüksek seviyeleri serotonin üretimini azaltır. Mutluluk hormonu olarak bilinen serotoninin azlığı üzgün ve depresif hissetme gibi sonuçlar doğurur.

Stres, kortizol ve vücut yağları arasındaki ilişki kısaca şudur:

Stres kortizol hormonunun salgılanmasını tetikler. Kortizol karın bölgesinde yağlanmaya neden olur. Ayrıca, kortizol salgılanması, bazı insanlarda stresin etkilerini azaltmak için daha fazla yiyecek tüketimine neden olur. Zinciri kırmanın yolu kortizol üretimini dışarıdan bir müdahaleyle durdurmak değil, sürekli stresi azaltarak kortizol seviyesini kontrol altında tutmaktır.

Stresi azaltmak için her gün dışarıda yürümeye başlayabilirsiniz. Vücudunuzun tam bir rahatlama durumuna geçmesi için meditasyon, yoga, günlük tutma ve diğer stres azaltma tekniklerini kullanabilirsiniz. Böylece kortizol üretimini durduracak, strese bağlı yiyecek tüketimini ortadan kaldıracak ve kilo alımına neden olan kısır döngüye son vereceksiniz.