Kronik Bronşiti Anlamak

⇒Bronşit, akut ya da kronik olabilir. Akut bronşit soğuk algınlığı ya da diğer solunum enfeksiyonlarının sonucunda oluşabilir ve genellikle uzun süreli etkilere sebep olmadan birkaç gün içinde düzelmeye başlar. Kronik bronşit, aniden gelişmek yerine zaman içinde gelişen, çok ciddi bir hastalıktır. Kronik bronşit, aylarca hatta yıllarca devam edebilen bronşit nöbetleri olarak tanımlanmaktadır. Bronşlarda sürekli iltihaplanmanın olması, solunum yolundaki yapışkan mukus tabakasının aşırı artmasına neden olur. Bu durum, akciğerlere giden solunum yolunun tıkanmasına neden olmaktadır. Solunum yolundaki tıkanıklık zamanla kötüleşir ve bunun sonucunda nefes almada zorluklar ve akciğerdeki mukus üretiminde artış görünür.

⇒Kronik bronşiti olan pek çok kişide eninde sonunda akciğer hastalığı olan amfizem görülür. Bu iki hastalık bir araya geldiği zaman kronik obstrüktif akciğer hastalığı ya da KOAH olarak ifade edilir. Amerika Akciğer Derneği’ne göre, Amerika’da 11 milyondan daha fazla kişide KOAH vardır. Ancak, pek çok kişi KOAH olduğunu bilmemektedir.

⇒KOAH belirtilerinin çoğunun ortaya çıkması vakit alır. Bu yüzden, hastalar genellikle bu rahatsızlığın hayati tehlike oluşturmadığını düşünmektedirler. Bu durum ise hastaların, hastalık çok daha ileri aşamalara gelene kadar durumu ihmal etmelerine neden olmaktadır. Hastalık iyileştirilemiyor olsa da, teşhis konduktan sonra belirtiler kontrol altına alınabilir.

⇒Bronşlarda uzun süre iltihaplanmanın ve tahrişin olması, kronik bronşitin pek çok işaretçisinden biridir. Kronik bronşitin bir diğer belirtisi ise akciğerlerden mukusun gelmesine neden olan sürekli ve yoğun öksürüklerdir. Balgam yeşil, sarı ya da beyaz renkli olabilir.

⇒Zaman geçtikçe, mukusun miktarı akciğerlerde mukus üretiminde artış olduğundan yavaşça artacaktır. Bu durumun sonunda mukus bronşlarda birikerek solunum yolunda tıkanıklığa neden olur ve nefes almak çok daha zorlaşır. Hırıltılı solunumun eşlik ettiği nefes darlığı, egzersizle daha da kötüleşir.

Kronik bronşitin neden olduğu diğer belirtiler:

• Yorgunluk
• Ateş
• Üşüme
• Göğüste rahatsızlık
• Sinüslerde tıkanıklık
• Nefesin kötü kokması

⇒Kronik bronşitin ilerleyen aşamalarında ciltte ve dudaklarda, kandaki oksijen yetersizliğinden dolayı morarma görülebilir. Oksijen seviyesinin azalması periferal ödeme yani ayaklarda ve bacaklarda şişliklerin oluşmasına neden olabilir.

⇒Kronik bronşit ilerledikçe belirtilerin sıklığı ve şiddeti değişiklik gösterebilir. Örneğin, öksürük geçici olarak yok olabilir ancak daha sonra daha yoğun öksürük olarak ortaya çıkar. Daha ciddi nöbetler çeşitli etkenlerle tetiklenebilir. Bu etkenler:

• Grip ya da nezle gibi solunum yolu enfeksiyonları
• Vücudun herhangi bir yerinde görülen enfeksiyon
• Hava kirliliği ya da toz gibi akciğerleri tahriş edecek çevresel faktörlere maruz kalmak

⇒Kronik bronşit, bronşlar sürekli olarak tahriş olup, iltihaplandığında görülür. Sürekli tahriş ve şişlik solunum yolunda hasarın oluşmasına ve mukusun birikmesine yol açarak havanın akciğerlere doğru kolayca ilerlemesini engeller. Bu durum, nefes almayla ilgili yaşanan zorlukları daha da kötüleştirir. İltihaplanma havanın mikroplardan ve diğer tahriş edici maddelerden arınmasını sağlayan saç benzeri yapılar olan silianın da hasar görmesine neden olabilir. Silia düzgün çalışamadığında, solunum yolu bakteriyel ve viral enfeksiyonlara açık bir hâle gelir.

⇒Enfeksiyonlar genellikle akut bronşite neden olan ilk tahrişi ve şişliği tetiklerler. Kronik bronşite ise genellikle sigara içmek neden olur. Hatta kronik bronşit vakalarının %90’ının sigara içme geçmişi olduğu belirtilmektedir. Sigara dumanını solumak siliayı geçici olarak felç eder. Bu yüzden uzun süre sigara kullanmak, siliaya ciddi hasar vermektedir. Kronik bronşit, bu hasardan dolayı zamanla gelişebilir.

⇒Pasif içicilik de kronik bronşitin oluşmasına neden olmaktadır. Diğer muhtemel nedenler arasında endüstriyel ve kimyasal dumanlar ile zehirli gazlara uzun süre maruz kalınması vardır. Sürekli akciğer enfeksiyonu yaşanması, akciğerlerde ciddi hasarlara yol açabilir ve kronik bronşiti daha da kötüleştirebilir.

⇒Pek çok kişi kronik bronşitin belirtilerini sigaradan kaynaklanan öksürük olarak düşünüp görmezden gelmektedir. Ancak, bronşit olduğunuza dair en ufak bir belirtiniz bile varsa bir an önce doktorunuzla temasa geçmeniz çok önemlidir. Kronik bronşit, ciddi akciğer hasarı riskini artıracağından doğru zamanda tedavi almamak solunum yolunda oluşacak sorunlara ve hatta kalp yetmezliğine neden olabilir.

Şu durumlarda hemen doktorunuza ulaşmalısınız:

• Öksürüğünüz üç haftadan uzun süredir devam ediyorsa
• Öksürüğünüz uyumanıza engel oluyorsa
• Ateşiniz 38^oC’yi aşıyorsa
• Balgamın rengi bozuksa ve kan varsa
• Öksürüğünüz hırıltılı solunuma ve nefes darlığına neden oluyorsa

Belirtilerinizin kronik bronşitin belirtileri olup olmadığından emin değilseniz doktorunuz hastalığınızı teşhis etmek için bazı testler uygulayacaktır. Bu testler:

• Zatürre gibi öksürmenize neden olacak diğer akciğer hastalıklarını elemek için röntgen çekilecektir.
• Akciğerlerinizden gelen mukusun incelenmesi için balgam testi yapılır. Balgamın test edilip, incelenmesiyle balgamda bulunan bakteri saptanabilir. Buna bağlı olarak doktorunuz belirtilerinizin nedenini belirleyebilir.
• Akciğer fonksiyon testi, akciğerlerin ne kadar iyi çalıştığı test edilmek üzere yapılır. Bu testle ne kadar iyi nefes aldığınız ve akciğerlerinizin vücudunuzun geri kalanına oksijeni nasıl gönderdiğine bağlı olarak astım ve amfizem belirtilerini kontrol eder.
• Tomografi ile doktorunuz vücudunuzun farklı açılarından yüksek kaliteli görüntüler elde eder. Bu görüntülerle akciğerleriniz ve diğer organlarınız daha detaylı görülebilir.

Kronik bronşitin çaresi olmasa da, özellikle hastalığın teşhisi erken yapıldığında hastalığın belirtileri tıbbi tedaviyle ve hayatınızdaki alışkanlıkların değiştirilmesiyle hafifletilebilir.

1.İlaç Tedavisi

Durumunuzun ciddiyetine bağlı olarak tedavi planı şu şekilde olabilir:

• Akciğerlere giden solunum yolunun açılmasını ve daha kolay nefes alınmasını sağlayan bronkodilatör kullanılabilir. Bronkodilatör, genellikle ilacı akciğerlerinize pompalamanıza yardımcı olacak bir cihaz olan inhaler yardımıyla kullanılır. Doktorunuz, ilaçtan fayda görebilmeniz için inhalerı nasıl kullanmanız gerektiğini anlatacaktır.
• Teofilin ağızdan alınan bir ilaç olup solunum kaslarını gevşeterek daha fazla açılmalarına yardımcı olur. Böylece nefes almayla ilgili yaşanılan zorluklar rahatlatılır. Nefes darlığı yaşıyorsanız doktorunuz teofilin kullanmanızı isteyebilir. Belirtileriniz bronkodilatör ve teofilinle düzelmediyse bu durumda steroid ilaç yazılabilir. Bu ilaçlar inhalerla ya da hap şeklinde kullanılabilirler.
• Akciğer rehabilitasyonu, nefes almayı ve genel sağlık durumunu düzeltmek için amaçlanmış bir programdır. Bu program genellikle egzersiz, besin danışmanlığı ve nefes alma stratejilerinden oluşmaktadır. Bazı programlarda psikolojik danışmanlık da bulunmaktadır. Doktorunuz, yaşadığınız yerde bulunan bir hastanede gidebileceğiniz bir akciğer rehabilitasyon programı önerebilir.

2.Hayat Tarzında Yapılacak Değişiklikler

Hayat tarzınızda bazı değişiklikler yapmak ve doğal çözümleri denemek, kronik bronşitin neden olduğu belirtilerin hafifletilmesine yardımcı olur. Aşağıdaki durumları dikkate almak isteyebilirsiniz:

• Hava nemlendirici cihazların sağladığı ılık ve nemli havanın solunması, solunum yolunuzdaki mukusun yumuşamasını ve öksürüğün hafiflemesini sağlar. Hava nemlendirici cihazın, yönergelerine göre düzenli olarak temizlendiğinden emin olmalısınız. Düzgün temizlenmeyen su kaplarında bakteriler ve mantarlar kolaylıkla üreyebilirler.
• Sigara içiyorsanız bir an önce sigarayı bırakmalısınız. Hava kirliliğinin yüksek olduğu şehirlerde yaşıyorsanız her dışarı çıkışınızda maske kullanmalısınız. Boya ya da güçlü koku yayan evde kullanılan kimyasal temizleyicilere maruz kaldığınızda da maske kullanmalısınız. Bu maddelere sık olarak maruz kalmak belirtilerinizi kötüleştirecektir.
• Egzersiz, nefes almak için kullandığınız kasların güçlenmesine yardımcı olur. İdeal olarak haftada en az üç kez 30’ar dakika egzersiz yapmayı hedeflemelisiniz. Daha önce spor yapmadıysanız spora yavaşça başlamalı ve egzersiz süresi ile egzersizin yoğunluğunu yavaşça artırmalısınız. Doktorunuzdan sizin için bir egzersiz rutini oluşturmasını isteyebilirsiniz.
• Dudaklarınızı büzerek nefes almanız, nefes alma güçlüğü yaşadığınız zamanlarda size yardımcı olabilir. Bu nefes alma tekniğinde ağzınızdan derin bir nefes alıp sonrasında da yavaşça nefes veriyorsunuz. Nefesinizi verirken dudaklarınızı sanki birini öpecekmişsiniz gibi büzmeniz gerekiyor. Bu egzersizi yapmak nefes almanızı düzenleyecek ve nefes darlığı yaşıyorsanız kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olacaktır.

⇒Kronik bronşit riskinizi azaltmak için yapabileceğiniz en önemli şey sigarayı bırakmanız olacaktır. Sigara dumanını uzun süre boyunca soluduğunuzda akciğerlerinizde ciddi hasar oluşabilir. Sigarayı bıraktığınızda akciğerleriniz iyileşmeye başlar ve buna bağlı olarak daha rahat nefes alabilirsiniz. Sigarayı bıraktığınızda akciğer kanserine yakalanma riskiniz de azalır. Sigarayı bırakmak için doktorunuza danışabilir, sigarayı bıraktırma hattından yardım alabilirsiniz.
Akciğerleri tahriş edecek boya, zehirli dumanlar ya da toz gibi maddelerden de uzak durmanız gerekmektedir. Endüstriyel bölgelerde çalışıyorsanız ve sürekli bu tür maddelere maruz kalıyorsanız akciğerlerinizi korumak için sürekli maske takmalısınız.

Kaynak: Healthline