Kuduz Aşısı Nedir?

Kuduz virüsü vücuda girer girmez kuduza neden olmaz. Hastalığın bir kuluçka süresi vardır. Kuluçka süresinde hastalık belirtileri ortaya çıkmaz. Ancak belirtileri ortaya çıktıktan sonra kuduzun hiçbir tedavisi yoktur, ölümle sonuçlanır. Tek çare, belirtiler ortaya çıkmadan önce kuduz aşısı yaptırmaktır.

• Kuduz virüsünün kuluçka süresi 5 günden 1 yıla kadar uzayabilir. Genellikle 3-12 hafta arasıdır.
• Isırılan bölgenin beyne ne kadar yakın olduğu, vücuda giren virüs sayısı gibi etkenler bu süreyi değiştirebilir.

Tüm hastanelerimizde kuduz aşısı birimi yoktur. Bu görev, illerimizin donanımlı hastanelerine verilmiştir. Kuduz aşısı yaptırmak isteyen kişi kendisine en yakın sağlık kurumuna gitmelidir. Tüm sağlık kuruluşları, kişiye bilgi vermek ve gitmesi gerekli olan hastaneye yönlendirmek mecburiyetindedir.

Kuduz aşısının bazı özellikleri şunlardır:

• Ağrısızdır
• Üst kola (deltoid kasına) vurulması gerekir.
• Bebeklerde uyluktan yapılmalıdır.
• 2-8 derece arasında, kurutulmuş olarak muhafaza edilmelidir. Sulandırıldıktan sonra 1 saat içinde kullanılmadıysa atılmalıdır.
• Ülkemizde HDCV ve VERO olmak üzere farklı iki kuduz aşısı kültürü vardır. Bu iki kuduz aşısının yan etki gösterme ve kuduza kaşı etkin koruma sağlama açılarından hiçbir farkı yoktur.

Aşağıdaki hayvanlar kuduz bulaştırabilirler:

• Köpek
• Kedi
• Tilki
• Kurt
• Çakal
• Yarasa
• Tüm memeli hayvanlar

Bu hayvanlardan biri tarafından ısırılan, çizilen ve yalanan kişi (hayvanın kuduz olmadığından emin değilse) acilen kuduz aşısı vurulmalıdır. Yılan, fare, böcek gibi hayvanlardan kuduz bulaşmaz.

Önemli: Bir hayvan kuduz hastalığının hiçbir belirtisini göstermese bile kuduz bulaştırabilir.

Daha önce kuduz aşısı olmamış veya kuduz bağışıklığı olmayan kişilere 5 doz kuduz aşısı vurulmalıdır. Bu 5 dozun vurulma günleri şu şekildedir:

• 0. gün (şüpheli ısırılmanın hemen sonrasında)
• 3. gün
• 7. gün
• 14. gün
• 28. gün

Kuduz şüphesi taşıyan hayvan mümkünse yakalanmalı ve müşahede altında tutulmalıdır. Yarasa haricindeki kuduz hayvanlar çoğu zaman 3 gün içinde ölür. Bu süre en fazla 10 gündür. 10 gün geçmesine rağmen hayvanda herhangi bir kuduz belirtisi görülmüyorsa korkulacak bir durum yok demektir.

Not: Ülkemizde görülen kuduz vakalarının büyük çoğunluğuna kuduz hastası köpekler tarafından ısırılmak neden olmaktadır.

• Isırılan bölge beyne yakınsa en kısa sürede hastaneye gidilmeli ve kuduz aşısı olunmalıdır.
• Isırılan bölge beyne uzak olan (ayak gibi) bir yerde ise 36 saat içinde hastaneye gidilmelidir. Bu süre kesinlikle 72 saati geçmemelidir.

Kuduz aşısı genellikle ciddi bir yan etkiye yol açmaz. Kuduz aşısından sonraki 24-48 saat içinde iğne vurulan bölgede kızarıklık, şişkinlik veya yara oluşumu gözlenebilir. Bazı nadir vakalarda aşağıdaki yan etkiler ortaya çıkabilir:

• Hafif yüksek ateş
• Baş ağrısı
• Kas ağrıları
• Kusma, karın ağrısı
• Eklem ağrısı
• Ciltte kaşıntı, isilik, döküntü

Aşağıdaki belirtilerin ortaya çıkma riski ise son derece düşüktür:

• Yüksek ateş
• El veya ayak parmaklarında karıncalanma, kuvvetsizlik
• Denge problemleri
• Kontrolsüz göz hareketleri
• Konuşma veya yutkunma güçlüğü

Bu belirtilerin görülmesi halinde veya nefes darlığı, el-yüz-dil-boğaz şişmesi gibi alerji belirtilerinin ortaya çıkması durumunda acilen hastaneye gidilmelidir.

Aşağıdaki kişiler herhangi bir hayvan tarafından ısırılmasa bile kuduz aşısı olarak kuduza karşı önlem almalıdır:

• Belediyelerin sokak hayvanlarından sorumlu olan çalışanları
• Veterinerler
• Hayvanat bahçesi çalışanları
• Tıbbi müdahale imkanlarının yetersiz olabileceği coğrafyalara seyahat eden kişiler
• Mağara araştırmacıları
• Doğa yürüyüşü, dağcılık gibi doğa sporları ile ilgilenen kişiler

Bu kişiler için 0. , 7. ve 28. günlerde olmak üzere üç doz aşı yeterli olacaktır. Bu sayede herhangi bir şüpheli ısırılma durumunda 0. ve 3. günlerde yapılacak iki doz aşı yeterli olacaktır.

• Sonrasında rapel aşı (pekiştirici, ek aşı) vurulması halinde kuduza karşı iki yıl etkin koruma sağlanacaktır.

Ülkemizde günde 600 civarında kişi kuduz endişesi ile hastanelerimize başvurmaktadır.