Larinjektomi  Nedir?

Larinksin çıkarılması insanlar için ciddi ancak gerekli bir tedavi yöntemidir:

• Gırtlak kanseri varsa
• Ateşli silah yarası gibi boynun ciddi şekilde yaralanma varsa
• Radyasyon nekrozu geliştirdiyseniz (radyasyon tedavisinden kaynaklanan gırtlak hasarı)

Durumunuza bağlı olarak, doktorunuz kısmi veya tam Larinjektomi  yapacaktır.

⇒Boğazınızda, biri midenize diğeri de ciğerlerine giden iki farklı yol vardır. Yemek borusu, midenize giden yoldur ve de larinks ve trakea (soluk borusu) ciğerlerinize gider.

⇒Larenksiniz yerindeyken, farinks olarak bilinen yemek borusuyla ortak bir alanı paylaşır. Larinjektomi, ağzınızla ciğerleriniz arasındaki bağlantıyı keserek larinksi çıkarır.

⇒Larinjektomiden sonra yemek borusu ve trakea artık ortak alanı paylaşmaz. Bu değişikliği kabullenmek için yeni bir yutma yolu öğrenmeniz gerekir. Boynunuzdaki stoma adı verilen cerrahi bir delikten nefes alacaksınız. Stoma, ameliyat sırasında değiştirilen normal solunum yolunun yerine geçer.

Larinjektomi, genellikle beş ila on iki saat süren uzun bir prosedürdür. Ameliyat genel anestezi altında yapılır. Bu, uykuda olacağınız ve işlem sırasında acı hissetmeyeceğiniz anlamına gelir.

Sağlık ekibiniz, sağlığınızı değerlendirmek için ameliyatınızdan önce birkaç test yapacaktır. Ayrıca larinjektomiden sonra konuşma terapistleri ve sizi hayata hazırlamaya yardımcı olacak yutma uzmanları gibi danışmanlarla da görüşeceksiniz.

Hazırlık önlemleri şunları içerir:

• Rutin kan çalışması ve testler
• Fiziksel muayene
• Gerekirse sigara bırakma danışmanlığı
• Ameliyat sonrası sağlıklı beslenmenize yardımcı olacak beslenme danışmanlığı
• Aspirin, ibuprofen ve kan sulandırıcıları gibi bazı ilaçları geçici olarak durdurma
• Ameliyattan önceki gece oruç tutmak

Antibiyotik, anestezi ve ağrı kesiciler dahil herhangi bir ilaca alerjiniz varsa doktorunuza bildirin.

⇒Cerrah, boynunuzda gırtlağınızı alacağı kesikler yaparak işleme başlar. Larinjektominin altında yatan nedene bağlı olarak lenf bezleri ve farenksinizin bir kısmı da çıkarılabilir. Lenf düğümleri bağışıklık sisteminizin bir parçasıdır ve vücudunuzun her yerinde bulunur. Enfeksiyonla mücadeleye yardımcı olurlar, ancak kanserden de etkilenebilirler.

⇒Farenksiniz boğazınızın arkasında burun pasajlarınızın, ağzınızın, üst yemek borunuzun ve gırtlaklarınızın hepsinin birleştiği ortak alandır. Farenks kanseri tedavisi, farenksinizin kısmen çıkarılmasını içerebilir. Buna faringektomi denir.

⇒Larinksi çıkardıktan sonra doktor, trakeanın önünde bir çeyreklik büyüklüğünde kalıcı bir delik olan stomayı yaratacaktır. Doğrudan dışardan ciğerlerine bağlanır, böylece nefes alabilirsiniz.

⇒Larinjektomili bazı kişilerde ayrıca trakeoözofageal ponksiyon (TEP) yapılır. Stomadan geçerek, hem trakea hem de yemek borusunda küçük bir delik oluşur. Bu, larinjektomi  ameliyatı olarak veya daha sonra ikinci bir prosedür sırasında yapılabilir. Açık tutmak için TEP içerisinde bir şey daima yerinde kalmalıdır.

⇒Ameliyat tamamlandıktan sonra boğaz kaslarınız ve boynunuzdaki cilt cerrahi dikişlerle kapatılır. İyileşme odasına alınmadan önce boynunuza drenaj tüpleri yerleştirilmiş olabilir. Tüpler, larinjektomiden sonra birkaç gün boyunca sıvıların ve kanın ameliyat bölgesini boşaltır.

• Larinjektomi hastalarının çoğu ameliyattan sonraki ilk birkaç günü yoğun bakım ünitesinde geçirir. Doktorlarınız kan basıncınızı, kalp atış hızınızı, solunumunuzu ve diğer yaşamsal belirtileri yakından izleyecektir. Ameliyattan hemen sonra stoma yoluyla oksijen alırsınız.
• Boğazınız iyileşirken ağzınızdan yemek yiyemezsiniz. Burnunuzdan midenize akan veya doğrudan midenize yerleştirilen bir besleme tüpü size beslenme sağlayacaktır. Boynun şişmiş ve ağrılı olacak. Gerektiğinde ağrı kesici ilaç alırsınız.
• Durumunuz stabilize olduğunda normal bir hastane odasına geçeceksiniz. Ameliyattan 10 gün sonra hastanede yatmayı bekleyin. Bu süre zarfında iyileşmeye devam eder, tekrar nasıl yutulacağınızı ve gırtlakınız olmadan nasıl iletişim kuracağınızı öğrenmeye başlarsınız.
• Doktorunuz ve hemşirelerini, kan pıhtılaşmasını önlemek, zatürree riskini azaltmak ve stomaya ve yeni solunum yollarına alışmanıza yardımcı olmak için hareket etmenizi teşvik edecektir. Yataktan kalkmak iyileşme için önemlidir. Konuşma ve dil terapisinin yanı sıra fizik tedavi de alabilirsiniz.

• Stoma bakımını öğrenmek, bir larinjektomi sonrası iyileşme sürecinin önemli bir parçasıdır. Stoma açıklığı vücudunuza enfeksiyona yol açabilecek bakteri ve virüsleri sokabilir. Uygun bakım bu tip bir komplikasyonu sınırlayabilir.
• Stomanın kenarlarını gazlı bez ve yumuşak sabun ve suyla temizleyin. Hafifçe kabuk ve aşırı mukusu çıkarın. Tuzlu su spreyi bu konuda yardımcı olabilir. Kabuklanma ciğerlerinize hava akışını engelleyebilir. Sağlık uzmanınız, acil durumlarda ne yapmanız gerektiğine dair bilgilerin yanı sıra ayrıntılı talimatlar sağlamalıdır.
• Öksürük, mukus stoğunuzu temizlemenize yardımcı olabilir. Zorla öksürecek kadar güçlü değilseniz, stomayı manuel olarak emmeniz gerekebilir. Sağlık uzmanınız, enfeksiyona yol açmayacak şekilde nasıl emileceğini size gösterebilir.
• Nemli hava stomanın kabarmasını önlemeye yardımcı olur. Evinizde, özellikle geceleri yatak odanızda bir nemlendirici kullanın. Doktorunuz bir süre için doğrudan stomaya nemlendirilmiş hava veren özel bir maske kullanmanızı önerebilir. S toma yeni olduğunda bu daha yaygındır. Stomanın etrafındaki cilt “olgunlaşır” veya kuru havaya alışınca, maskeye artık ihtiyacınız olmaz.

Larinjektomi  sonrası iletişim kurmak çok zor olabilir. Larinksiniz olmadan, aynı şekilde ses çıkaramazsınız. Bu tür bir ameliyat geçiren herhangi bir kişi iletişim kurmayı öğrenebilir. İletişim kurmak için birkaç farklı yöntem var.

1.Sözsüz iletişim

Sözsüz iletişim, sesini kullanmadan jestleri, yüz ifadelerini ve resim tahtalarını veya ağızdan çıkan kelimeleri içerir. Elle yazmak veya bir bilgisayara yazmak da sözel olmayan iletişim türleridir. Her Larinjektomi hastası, fiziksel iyileşme sürecinde bir noktada sözsüz iletişim kullanmalıdır.

2.Özofagus konuşması

Bazı insanlar “yemek borusu konuşması”nı öğrenir. Bu konuşma biçiminde, kişi ağızdan hava kullanır ve boğaza ve üst yemek borusuna hapseder. Kontrollü hava salınımı titreşimler üretir ve ağız, dil ve dudaklar kullanılarak konuşma yapılabilir. Yemek borusu konuşmasının öğrenilmesi zor olabilir, ancak etkilidir.

3.Elektrolarinks

Bu tür bir konuşma, ameliyattan 3-5 gün sonra kullanılabilir. Cihazı boynunuza doğru yerleştirin veya ağzınız için bir adaptör kullanın. Konuşurken konuşmanızı güçlendirir. Üretilen ses otomatik ve robotik gelecektir ancak öğrenmesi ve kullanması kolaydır. Bazı insanlar için iyi bir kısa vadeli çözüm olabilir ve aynı zamanda uzun vadeli bir çözüm değildir.

4.TEP konuşması

TEP konuşmasında cerrahi olarak oluşturulan trakeoözofageal ponksiyon (TEP) kullanılır. TEP içerisine tek yönlü bir valf yerleştirilir. Bu valf, trakeanın havasının yemek borusuna girmesine izin verir, ancak yemek borusu içerisindeki gıda ve sıvılar gibi maddeler akciğerlere giremez. Genellikle bu cihazlar konuşmanıza yardımcı olan bir ses protezine bağlanır. Protez stomanın üzerine oturur.

Eğitim ile, deliği dışarıdan kapatarak insanlar ciğerlerden havayı yemek borusuna yönlendirmeyi öğrenebilir, böylece titreşimler konuşma olarak duyulabilir. Konuşma yapmak için çeşitli hava basıncı miktarlarına dayanan “ahizesiz” ses protezleri geliştirilmiştir. İlgileniyorsanız, doktorunuzdan bir ses protezinin sizin için uygun olup olmadığını öğrenmesini isteyin.

⇒Larinjektomi hastaları için uzun vadeli öngörü umut vericidir. En önemli risk faktörü, akciğerlere hava beslemesini kesebilen stoma tıkanmasıdır. Ameliyat sonrası yüksek yaşam kalitesini sürdürmek için iyi eğitim ve tutarlı bakım önemlidir.

⇒Larinks olmadan yaşamayı öğrenmek korkutucu, sinir bozucu ve zor olabilir; ancak başarı ile yapılabilir. Birçok tıbbi merkezde larinjektomi  ameliyatı sonrası insanlar için destek grupları bulunur.

Kaynak: Healthline