Lyme hastalığı kene ısırmasından dolayı yayılan bakteriyel bir hastalıktır.
Lyme Hastalığının Nedenleri
Lyme hastalığına Borrelia burgdorferi adlı bir bakteri neden olur. Kara bacaklı ve diğer bazı kene türleri bu bakterinin taşıyıcılığını yaparlar. Keneler Borrelia burgdorferiyi taşıyan fareleri ya da geyikleri ısırdıklarında bu bakteriyi kaparlar. Bu bakteriyi kapan bir kene tarafından ısırılan bir insan da hastalığı kapar.
Hastalığın 3 evresi vardır. Bunlar:
- 1. Evre : Hastalık henüz vücuda yayılmamıştır.
- 2. Evre: Hastalık vücuda yayılmaya başlamıştır.
- 3. Evre: Hastalık tüm vücuda yayılmıştır.
Lyme hastalığının risk faktörleri şunlardır:
- Lyme hastalığının görülebileceği yerlerde değişik aktivitelerde (bahçecilik, avlanma, ya da bisiklete binme) bulunmak
- Kene taşıyabilecek bir evcil hayvan bulundurmak
- Uzun boylu çimlerde dolaşmak
Kene ısırmaları ve Lyme hastalığı hakkında bazı önemli bilgiler:
- Kene vücudunuza yapışıp derinizi ısırdığı anda 24 saate kadar bakteri kanınıza karışmaya başlar.
- Siyah bacaklı keneler görülemeyecek kadar küçük olabilir. Lyme hastalığına sahip birçok insan vücutlarında bir kene görmemişlerdir ya da kene ısırığını hissetmemişlerdir.
- Keneler tarafından ısırılan çoğu insan Lyme hastalığına yakalanmaz.
Lyme Hastalığının Belirtileri
Lyme hastalığının 1. evresinin belirtileri bakteriyi kaptıktan günler ya da haftalar sonra görülür. Bu belirtiler nezlenin belirtilerine çok benzerdir:
- Üşümeli titreme
- Ateş
- Genel bir halsizlik
- Baş ağrısı
- Eklemlerde ağrı
- Kas ağrısı
- Sertleşmiş boyun
Ayrıca kene ısırığının olduğu bölgede düz ya da hafif şişkin kızarıklık görülebilir. Bu bölgenin merkezinde ise temiz bir alan bulunur. Bu kızarıklığa eritema migrans adı verilir ve tedavi olunmazsa en az 4 hafta sürer.
Belirtiler gidip gelebilir fakat hastalığa müdahale edilmezse beyine, kalbe ve eklemlere yayılabilir.
Lyme hastalığının 2. evresinin belirtileri kene ısırmasından birkaç hafta ya da ay sonra ortaya çıkabilir. Bu belirtiler şunlardır:
- Kızarıklık bölgesinde uyuşma ve ağrı
- Yüz kaslarında paraliz ya da zayıflık
- Kalp çarpıntıları
- Göğüs bölgesinde ağrı
- Nefes darlığı
Lyme hastalığının 3. evresinin belirtileri ise enfeksiyondan aylar ya da yıllar sonra ortaya çıkabilir. En önemli belirtiler kas ve eklem ağrılarıdır. Diğer belirtiler şunlardır:
- Kas hareketlerinde anormallikler
- Eklemlerde şişme
- Kaslarda zayıflama
- Uyuşma ve karıncalanma
- Konuşma, düşünme ve hafıza problemleri
- Uyku düzensizlikleri
- Görme bozuklukları
Hastalığın Teşhisi
Lyme hastalığına neden olan bakteriye karşı olan vücut antikorlarını kontrol etmek için kan testi yapılır. Lyme hastalığı için yapılan en en yaygın test türü ELISA testidir. ELISA testini doğrulamak için ise immünoblot testi yapılır.
Lyme hastalığının yaygın olduğu yerlerde 2. evrede doktor herhangi bir laboratuvar testi yapmadan teşhisi koyabilir. Hastalığın erken enfeksiyon aşamasında kan testleri normal olabilir.
Enfeksiyon yayıldığında ise şu testler yapılabilir:
- Elektro-kardiyogram
- Kalbe bakmak için eko-kardiyogram
- Beyin MR’ı
- Omurilikten su alma
Lyme Hastalığının Tedavisi
Lyme hastalığı antibiyotiklerle tedavi edilir. Kullanılacak antibiyotik çeşitleri ve bu antibiyotikleri alma süresi belirtilere ve hastalığın evrelerine değişkenlik gösterebilir. Antibiyotik tedavisi aşamasında hasta sürekli doktoruyla temas halinde olmalıdır.
Erken Tedavi Aşaması
Lyme hastalığının erken tedavi aşaması çok önemlidir ve semptomlar genellikle 3 hafta içinde geçer. Erken antibiyotik tedavisinden sonra hızlı bir şekilde iyileşme süreci başlar.
Hastalık erken dönemde teşhis edilmezse daha fazla belirtiler ortaya çıkar ve iyileşme süreci çok daha uzun sürer.
İleri Tedavi Aşaması
Hastalık daha kötü bir hal alırsa aşağıdaki tedavi seçenekleri de doktor tarafından değerlendirilir.
Nonsteroidik Anti-Enflamatuar İlaçlar
Bu ilaçlar genelde ilerlemiş aşamaya geçen Lyme hastalığında eklem ağrılarını dindirmek için kullanlır.
Antibiyotikler
Bunlar kronik hale gelen eklem ağrılarını ve iltihaplarını tedavi etmek için kullanılır. Fakat eklemler çok fazla zarar gördüyse iyileşme çok uzun sürebilir ya da antibiyotikler belirtileri tam olarak ortadan kaldıramayabilir.
Uzun Vadeli Antibiyotikler
Bunlar yaygın olarak uyuşma ve karıncalanma gibi sinir sistemi problemleri ya da menenjit gibi durumlar için kullanılır.
Antibiyotikler Artı Diğer Tedaviler
Bunlar Lyme hastalığının 3. evresinde görülebilen sert ve düzensiz kalp atışları ve perikard iltihabı gibi kalp problemleri için kullanılır. Fakat bu problemler çok nadiren görülür. Kalp problemleri daha önceki evrelerde kullanılan antibiyotiklerle çok şiddetlenmeden kendiliğinden geçer.
Kısmi paraliz geçiren hastalar da bu tedavilere düzenli bir şekilde devam ettiklerinde zamanla iyileşirler.
Hastalığa Yakalanmamak İçin Alınacak Tedbirler
- Çalılarla kaplı, odunlu, uzun boylu otların ve yaprak süprüntülerinin olduğu yerlerde dolaşmayın ya da dolaşmak zorunda iseniz açıkta kalan derinizi ve giyeceklerinizi böcek kovucularla spreyleyin.
- Kırsal yerlerde patikalardan geçerken ortadan geçmeye çalışın, yandaki otlu kısımlara temas etmemeye çalışın.
- Kırsal bölgelerdeki yürüyüşlerinizden sonra kendinize (saç deriniz de dahil) ve varsa evcil hayvanlarınıza kene kontrolü yapın.
