Makat ağrısı çok rahatsız edici olabilir ancak çoğu zaman tedavi edilebilir basit bir sorundan kaynaklanır. İlk tedavi genellikle kabızlığı gidermeye yönelik olmaktadır.
Makat Ağrısı Neden Olur?
1) Basur
Makat ağrısının sık karşılaşılan nedenlerinden biri olan basur (hemoroid) genellikle hafif ağrıya ve kaşıntıya neden olur. Ancak basurdan kaynaklanan kanamalar pıhtı oluşturursa makat ağrısı çok şiddetlenebilir. Bu ağrı birkaç gün sürebilir.
Basur aşağıdaki nedenlerle tetiklenebilir:
- Uzun süreli ishal veya kabızlık
- Tuvalette uzun süre oturmak
- Hamilelik
- Uzun süre hareketsiz şekilde oturmak
- Ağır kaldırmak, kalıcı öksürük gibi nedenlerle karın ve anüste baskı oluşması
2) Makat Yaraları
Makat bölgesinde oluşan yırtık veya çatlaklar bıçakla kesilmiş gibi keskin bir makat ağrısına neden olabilir. Bu ağrı genellikle birkaç saat sürer, hafifleyerek biter. Büyük tuvalete çıkmak yara civarında tahrişe ve makat ağrısının tekrarlamasına neden olabilir.
Aşağıdaki etkenler anal fissür de denilen makat çatlağı ve yaralarına neden olabilir:
- Kabızlık, ishal
- Hamilelik ve doğum
- İltihaplı bağırsak hastalıkları
3) Apseler
Anüste oluşabilen içi iltihap dolu apseler de şiddetli makat ağrısına neden olabilmektedir. İlk birkaç gün ağrı gittikçe kötüleşir. Bu apseler fistül adı verilen iltihaplı kanallara da dönüşebilir. Apsenin oluşma nedeni net değildir ancak bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde daha sık görülmektedir.
4) Kas Kasılmaları
Proctalgia fugax adı verilen bir durumda anüs civarındaki kaslar çok kısa süreli şiddetli kasılmalar yüzünden makat ağrısına neden olmaktadır.
Levator ani sendromu adı verilen durumda ise aynı kaslar daha uzun süreli olarak kasılmaktadır. Ağrı makat derininde hissedilmektedir. Otururken şiddetlenir. Düzenli aralıklarla tekrar edebilir.
Bu kasılmaların neden ortaya çıktığı net olarak bilinmemektedir.
5) Diğer Nedenler
Makat ağrısının daha nadir karşılaşılan bazı nedenleri şunlardır:
- Crohn hastalığı vb. iltihabi bağırsak hastalıkları
- Mantar iltihapları veya frengi, bel soğukluğu gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar
- Prostat iltihabı veya idrar yolu iltihabı
- Sedef vb. cilt iltihapları
- Bel, kalça veya kuyruk sokumu bölgelerinde bulunan kemiklerin romatizma, darbe alma veya nadiren kemik tümörü gibi nedenlerle ağrıması
- Nadiren makat kanseri veya kalın bağırsağın bittiği bölgelerde ortaya çıkan kanserler
Makat Ağrısı Tedavisi
1) Kabızlığı Giderin
Kabızlık birçok basur ağrısının nedeni olduğu gibi, ağrının iyileşmemesinin de bir numaralı etkenidir. Kabızlıktan kurtulmak için kişi bol lifli beslenmeli, bol su içmelidir. Laksatif ilaçlar da kullanılabilir. Aşağıdaki genel önlemler de makat ağrısına iyi gelecektir:
- Tuvalet ihtiyacı bekletilmemelidir.
- Lifli beslenebilmek için tahıl, meyve ve sebze tüketilmelidir.
- Nemli tuvalet kağıtları kullanılmalıdır. Silerek değil küçük dokunuşlarla temizlik yapılmalıdır.
2) Basur Ağrısı Tedavisi
Aşağıdaki önlemler basura iyi geldiği gibi anal fissürlerden kaynaklanan makat ağrısını da giderecektir.
- Günde birkaç kez yirmi dakika boyunca sıcak suya oturun. Suyun cildinizi yakmayacak kadar sıcak olmasına dikkat edin.
- Hidrokortizon içerikli kremler ağrıyı giderecektir. Ancak bu ilaçlar şeker hastalarında uygun olmayabilir, herhangi bir başka rahatsızlığınız varsa eczacınıza belirtiniz.
- Anal fissüre buz uygulanabilir.
- Bazı basur vakalarında cerrahi müdahale gerekli olmaktadır.
Pıhtı oluşturmuş basurdan kaynaklanan makat ağrısı ilk 48 saat içerisinde doktora gidildiği takdirde hafif bir operasyonla hemen giderilir. Daha geç kalınan vakalarda diğer ev tedavileri önerilecektir.
3) Apse Tedavisi
Anal apseler küçükse bir doktor tarafından kolayca kurutulur, başka bir tedaviye ihtiyaç kalmayabilir. Erken dönemdeki apselerde antibiyotikler önerilir. İnatçı veya çok büyük olan apselerde hastaya genel anestezi altında cerrahi müdahale yapılması gerekebilir.
4) Kas Kasılmaları Tedavisi
Çok kısa süren kasılmalarda zaman kısıtlaması yüzünden herhangi bir tedavi mümkün olmayacaktır. Ancak uzun süreli ve sık tekrarlayan kasılmalarda aşağıdaki yöntemler işe yarar:
- Sıcak suya oturun.
- Makatta bulunan büzücü kaslara ve leğen kemiği civarındaki kaslara masaj yapın.
- İbuprofen, naproksen gibi iltihap giderici olan ağrı kesiciler alın.
- Bir doktor tarafından albuterol, clonidine veya kas gevşeticiler önerilebilir.
- Nitrogliserin yağı içeren kremler önerilebilir.
Elektrogalvanik stimülasyon adı verilen bir yöntemle yüksek voltajlı akımlar verilerek kasların yorulması ve kasılmayı bırakmaları sağlanabilir.
