Makat apsesi (anal apse, perianal apse) anüs yüzeyinde veya anüs kanalında ortaya çıkan içi iltihap dolu şişkinliklerdir. Tedaviyi geciktirmek gereksiz yere ağrı çekilmesine neden olacağı gibi, makat apsesinin büyümesine ve makatta çatlakların oluşmasına yol açabilir.
Makat Apsesi Belirtileri
Makat apsesi aşağıdaki belirtilere yol açabilir:
- Makatta veya kalçada ağrı
- Makat civarından iltihap akması
- Yüksek ateş, gece terlemeleri
- Büyük tuvalet esnasında ağrı
- Alt karında ağrı
- Makatta şişlik
Makatta apse vakalarının 50%’sinin sonrasında anal fistül denilen küçük kanallar oluşur. Anal fistüller uzun süreli akıntıya neden olabilir.
Makat Apsesi Neden Olur?
1) Anüs Bezlerinin Tıkanması
Her on makat apsesi vakasının dokuzuna anüs civarındaki iç bezlerin tıkanması neden olur. Aşağıdaki etkenler bu tıkanmaya yol açabilir:
- Mikrobik iltihaplar (en sık neden olan zararlı canlılar bakterilerdir; nadiren virüs, mantar veya parazitler de neden olabilir)
- Dışkı içeriğinin makatı tahriş etmesi
- Yabancı bir madde ile temas
- Anal seks
- Bel soğukluğu gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve idrar yolu iltihapları nadiren makat apsesine yol açabilir.
2) Makatta Çatlak – Anal Fissür
Anal fissürler zararlı canlıların vücuda girerek makat apsesine yol açmalarına zemin hazırlayabilir. Aşağıdakiler makatta çatlak görülmesine neden olabilir:
- Kabızlık
- Hamilelik, doğum yapmak
- Crohn hastalığı, ülseratif kolit gibi bağırsak hastalıkları
- Anüsteki büzücü kasların beklenmedik şekilde gergin olması
3) Şeker Hastalığı
Şeker hastalığı gibi vücudun bağışıklık sistemini zayıflatan durumlar makat apsesi görülme riskini artırır. Aşağıdaki örnekleri de verebiliriz:
- Aşırı gıdasızlık
- Prednizon, metil prednizolon gibi bağışıklık sistemini baskılamak için kullanılan steroid ilaçlar
- Kanser vakalarında alınan kemoterapi tedavisi
- HIV (AIDS)
Makat Apsesi Tedavisi
Makat apsesi doktor tedavisiyle kolaylıkla halledebilen bir sorundur.
1) Cerrahi Akıtma
Çoğu vakanın ilk tedavisi cerrahi akıtmadır. Makat apsesi yakınında küçük bir kesik açılarak içindeki iltihap akıtılır. Hasta çoğu zaman aynı gün içinde taburcu edilir. Derin makat apselerinde genel anestezi gerekebilir, hastane yatışı önerilebilir.
- Operasyondan sonra dikiş atılmayarak apsenin tamamen kuruması beklenebilir.
- Makat apsesinin kendiniz akıtmaya çalışmayın. İltihabın çok daha şiddetlenmesine yol açabilir.
- Anal fistül tedavisi için fistülotomi veya fistülektomi gibi cerrahi müdahaleler gerekli olabilir.
2) Kabızlığı Giderin
Kabızlığı gidermek anal fissür belirtilerini yok ederek makatta apse oluşması riskini azaltır. Ayrıca makat apsesi vakalarında büyük tuvalet esnasındaki ve sonrasındaki ağrının azalmasını sağlar.
- Lifli beslenilmeli, bol su içilmelidir. Meyve, sebze ve tahıllara ağırlık verilmelidir.
- Kızartma, et, hamur işi gibi yağlı ve lifsiz gıdalar azaltılmalıdır.
- Cirucel, Metamucil, Perdiem gibi lif takviyeleri alınabilir.
- Kafeini ve alkolü azaltılmalıdır.
3) Sıcak Suya Oturun
30 dakika süre ile sıcak suya oturmak makattaki kan dolaşımının hızlanmasını, bu sayede dokuların kendini daha hızlı onarmasını sağlar. Anal fissürleri yok eder. Suya aynısefa çiçeği, papatya, civanperçemi gibi iltihap giderici ve spazm önleyici yağ özlerinden ekleyebilirsiniz.
Aşağıdaki öneriler de makat apsesine iyi gelir:
- C vitamininin makat apsesinin anal fistüle dönüşmesi riskini azalttığı düşünülüyor. Günde 1,000 mg’a kadar alabilirsiniz. Daha fazlası ishale neden olabilir.
- Tuvalet kağıdını sürterek değil küçük dokunuşlarla kullanın. Tahrişi azaltacaktır.
- Acı yemeyin. Büyük tuvalet esnasında ağrıya ve tahrişe neden olabilir.
- Daha az oturun. Makata ne kadar az baskı olursa o kadar iyidir.
4) İlaç Tedavisi
Şeker hastalığı gibi hastanın bağışıklık sistemini baskılayan durumlar varsa cerrahi akıtma sonrasında antibiyotik kullanımı gerekli olabilir.
- Ibuprofen gibi ağrı kesici etkili iltihap gidericiler kullanılabilir.
- Kabızlığı gidermek için laksatif kullanılarak dışkı yumuşatılabilir.
- Büyük tuvalet öncesinde analjezik kremler kullanılarak anüsün uyuşması sağlanabilir. Bu sayede ağrı hissedilmez.
