Makatta çatlak (anal fissür); tuvalet ihtiyacını sıkıntılı bir sürece dönüştürebilen, sık karşılaşılan bir rahatsızlıktır. Çoğu zaman ev tedavileri ile kolayca ve kısa sürede iyileşmektedir.
Makatta Çatlak (Anal Fissür) Belirtileri
Makatta çatlaklar çoğu zaman tehlikeli belirtilere yol açmaz. Ancak aşağıdaki rahatsız edici belirtiler görülebilir:
- Büyük tuvalet esnasında ve sonrasında ağrı
- Tuvalet kağıdında görülen kan
- Makatta kaşıntı
- Kötü kokulu akıntı
Hemoroid (basur) bu belirtilerle çok benzerlik gösterir ancak farklı bir rahatsızlıktır.
Dikkat: Ağrıdan çekinerek büyük tuvaleti geciktirmek, makatta çatlak belirtilerinin şiddetlenmesine yol açar.
Makatta Çatlak (Anal Fissür) Neden Olur?
1) Kabızlık
Anal fissürün en yaygın görülen nedeni anüsteki veya anal kanaldaki dokuların tahriş olmasıdır. Bu tahrişin en sık görülen nedeni ise kabızlıktır. Çok sert veya büyük dışkı makatta çatlak oluşturabilir.
- Uzun süreli ishal de kabızlık gibi anal fissüre yol açabilir.
2) Hamilelik ve Doğum
Hamile kadınların üçte birinde makatta çatlak oluşmaktadır. Bunun nedeni bebek ağırlığının artması ile birlikte rektuma yapılan baskının artması ve kabızlığa yol açmasıdır. Normal doğum esnasında ortaya çıkan gerilim de sık sık anal fissürlere yol açmaktadır.
3) Bağırsak Sorunları ve Diğer Bazı Hastalıklar
Genetik etkenlerle, yanlış yeme-içme alışkanlıkları veya zararlı canlılar yüzünden tetiklenen iltihabi veya iritabl bağırsak hastalıkları sık sık kabızlığa, ishale ve anal fissürlere yol açmaktadır. Bazı türleri ve makat çatlağı oluşturan bazı diğer hastalıklar şunlardır:
- Crohn hastalığı (sık karşılaşılır)
- Ülseratif kolit (sık karşılaşılır)
- Anüsteki büzücü kasların beklenmedik şekilde gergin olması
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar; frengi, herpes, nadiren HIV (AIDS)
- Nadiren tüberküloz
- Nadiren anüs kanseri
Makatta Çatlak (Anal Fissür) Tedavisi
Makatta çatlağa iyi gelen tedavi yöntemleri şunlardır:
1) Sıcak Suya Oturun
Günde birkaç kez on beş dakika boyunca sıcak suya oturmak anal fissürün hızlı iyileşmesini sağlar. Özellikle büyük tuvaletten sonra oturulan sıcak su anüsteki kasları rahatlatır, kan dolaşımını hızlandırır ve anal fissürün tekrarlanmasını önler.
2) Kabızlığı Yok Edin
Kabızlıktan kurtulmak için laksatif ilaçlar kullanabilirsiniz. Aşağıdaki öneriler de kabızlığı gidererek anal fissürün hızlı iyileşmesini ve tekrar etmemesini sağlar:
- Lifli beslenin. Bu amaçla meyve, sebze ve tahıllara ağırlık verin.
- Bol su için, su kaybından korunun.
- Tuvalet ihtiyacınızı bekletmeyin.
- Haftada en az beş gün yarım saat süre ile orta tempolu egzersiz yapın.
3) İlaç ve Krem Tedavileri
Ağrı kesiciler: Büyük tuvaletten sonra uzun süre yanma ve ağrı hissediliyorsa parasetamol ve ibuprofen gibi ağrı kesici etkili iltihap gidericiler önerilebilir.
Gliseril trinitrat kremleri: Bu krem makata uygulandığı zaman damarları genişletir, kan dolaşımını hızlandırır. Bu sayede makatta çatlak daha hızlı iyileşir. Baskının azalmasını sağlayarak ağrıyı dindirir. Her on anal fissür vakasının yedisini iyileştirmektedir.
Anestezik kremler: Anal fissürün iyileşmesini sağlamaz, ancak ağrıyı dindirir. Özellikle büyük tuvaletten önce uygulandıklarında ihtiyacın rahatça giderilmesini sağlayacaktır. Xlocaine, lidokain, tetrakain ve pramoksin gibi örnekleri vardır.
Kalsiyum kanal blokeri içeren kremler: Büzücü kasları gevşetir, kan dolaşımını hızlandırır. Diltiazem gibi örnekleri vardır.
Botoks şırıngaları: Büzücü kaslarda aşırı gerginlik varsa uygulanabilir. Yeni bir yöntemdir. Kas kramplarını önleyerek ağrıyı dindirir ve hastalığın iyileşmesine fırsat tanır.
4) Cerrahi Müdahale
Diğer tedavilerin etki etmediği makatta çatlak vakalarına cerrahi müdahale uygulanabilir. 90% gibi yüksek bir iyileştirme oranı vardır.
Lateral sfinkterotomi: Bu ameliyatta anüsteki büzücü kasta ufak bir kesi açılarak anal kanalda oluşan gerginlik azaltılır. Çoğu kişi 2-4 hafta içerisinde tamamen iyileşir.
Kaydırma flep tekniği: Anal kanaldaki basıncın normal olduğu, kronik anal fissürler için kullanılır. Komşu bölgelerden alınan dokularla makatta çatlak kapatılır. Bu şekilde kan dolaşımı daha kaliteli hale getirilir ve anal fissürün tekrar etmesinin önüne geçilir.
Uygulanan her 20 cerrahi müdahaleden birinin bağırsak hareketlerini kontrol edememe ve gaz kaçırma gibi sorunlara yol açma riski vardır. Ancak bu sorunlar en geç bir-iki hafta içerisinde yok olacaktır.
