Makatta şişlik; basur nedeni ile damarların genişlemesi, anüsün iltihap kapması veya apse oluşumu gibi etkenlerle ortaya çıkar. Öncelikle altta yatan neden tedavi edilmelidir.
Makatta Şişlik Neden Olur?
1) Basur (Hemoroid)
Makatta şişlik görülmesine en çok basur neden olur. Anüsteki ve anüs kanalındaki damarların basınç vb. nedenlerle genişlemesi ve makattan dışarı çıkması durumudur. Aşağıdaki nedenlerle görülebilir:
- Kabızlık, yeterince lifli gıda tüketmemek
- Kronik ishal
- Hamilelik
- Yaşlanma
- Büyük tuvalet esnasında ıkınmak, tuvalette uzun süre oturmak
- Aşırı kilolu olmak
Bazı kişiler genetik nedenlerle hemoroide (mayasıl) daha yatkın olurlar.
2) Makatta Çatlak (Anal Fissür)
Makatta çatlak, ciltte küçük yaralara neden olarak bakteri ve virüslerin içeri girmesine neden olabilir. Aşağıdaki etkenler anal fissüre yol açabilir:
- Kabızlık, ishal
- Hamilelik ve doğum yapmak
- Anüsteki büzücü kasların beklenmedik şekilde gergin olması
3) Anal Apseler
Mikroplar makatta ve anal kanalda bulunan dokuların iltihapla dolmasına ve apselere yol açarak makatta şişlik görülmesine neden olabilir. Aşağıdaki etkenler bu ihtimali artırır:
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar: Bel soğukluğu, herpes, frengi gibi hastalıklar anüsün de iltihap kapmasına, apseye ve makatta şişlik görülmesine yol açabilir.
İdrar yolu iltihapları: Nadiren makatta şişliğe neden olabilir.
4) Bağışıklık Sisteminin Zayıflaması
Vücudumuzun savunma sistemi zayıflarsa, mikropların neden olduğu apselerle birlikte makatta şişlik riski artar. Aşağıdaki etkenler bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açar:
- Şeker Hastalığı
- Gıdasız kalmak
- Kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları
- Bağışıklık sistemini baskılamak için kullanılan prednizon vb. steroit ilaçlar
- HIV (AIDS)
Aşağıdaki etkenler de makatta şişlik riskini artırır:
- Crohn hastalığı, ülseratif kolit gibi iltihaplı bağırsak hastalıkları, divertikülit
- Anal seks
- Bazı kortikosteroit ilaçlar
5) Makatta Sarkma
Makat sarkması, rektal mukozanın veya tüm rektum duvarının sarkması durumudur. Aşağıdaki etkenlerle tetiklenerek makatta şişlik oluşmasına neden olabilir:
- Karın içi basıncının artması; kabızlık, hamilelik
- Prostat büyümesi
- Kronik ve şiddetli öksürükler
- Daha önce geçirilen bir cerrahi müdahale
- Amibiyaz, sistozomyas gibi parazit iltihapları
- Multipl skleroz, kauda ekunia sendromu, lomber disk hernisi vb. sinirsel hastalıklar
6) Diğer Nedenler
Aşağıdaki etkenler de makatta şişlik görülmesine yol açabilir:
- Et benleri
- Costello sendromu: Büyüme ve zeka geriliği ile karakterize genetik bir hastalık
- Proktit
- Otoimmun hastalıklar
- Anüs kanseri
Makatta Şişlik Tedavisi
1) Sıcak Suya Oturun
Sıcak suya oturmak anüsteki kan dolaşımını hızlandırır, büzücü kasların gevşemesini sağlar. Tahrişi yok eder, kaşıntıyı giderir; hemoroit ve anal fissür gibi sorunların neden olduğu makatta şişlik kaybolur. Aşağıdaki öneriler de hemoroidin neden olduğu makatta şişlik vakalarında iyi sonuç verir:
- Günde 2-3 kez 20 dakika boyunca (veya daha az) soğuk uygulama yapın.
- Hidrokortizon kremleri, lidokain veya benzokain gibi analjezik (uyuşturan) kremler kullanılabilir.
- Aloe vera: Yumuşatır ve sürtünmeden kaynaklanan tahrişin azalmasını sağlar.
- Bol bol su için. Lifli beslenin, kabızlığı tedavi edin. Laksatif kullanabilirsiniz.
- Tuvalette uzun süre oturmayın ve ıkınmayın.
2) Hamamelis
Cadıfındığı veya güvercinağacı olarak da bilinen bu bitki hemoroit vakalarında bitkisel çözüm olarak önerilmektedir. Aslında içerdiği tanin sayesinde diğer nedenlerden kaynaklanan makatta şişlik vakalarına da iyi gelecektir.
- Küvetinize doldurduğunuz suya birkaç bardak hamamelis yağı ekleyerek banyo yapabilirsiniz.
- Günde altı kereye kadar su ile seyreltilmiş hamamelis yağını direk uygulayabilirsiniz.
3) Makatta Çatlak ve Apse Tedavisi
- Küçük bir cerrahi kesi ile apsenin boşaltılması en sık kullanılan tedavidir. Müdahale esnasında lokal anestezi yapılır, sonrasında hastanın bir süre ağrı kesici kullanması gerekebilir.
- Hasta son 5-10 yılda hiç tetanos aşısı olmadıysa tetanos aşısı gerekebilir.
- Çoğu vakada antibiyotik kullanımı da gerekli olmaktadır.
- Derin apselerde genel anestezi gerekebilir. Apse tamamen kuruyana kadar hastane yatışı önerilebilir.
