Makatta yanma sık sık Türk mutfağında bol bulunan acı ve baharatın etkisi ile ortaya çıkıyor. Bazen de kabızlık, bağırsak sorunları gibi nedenlerle makat yanması ile karşılaşılıyor.
Makatta Yanma Neden Olur?
1) Acı Gıdalar
Acı gıdalarda bulunan kapsaisin maddesi, ağızda tahrişe ve “acı tat”a neden olduğu gibi, makatta yanmaya da neden olur. Bu etki sindirim sistemi boyunca azalmaz. Ağız mukozasındaki etkisi, anal mukozada da devam eder.
- Diğer baharatlardaki bazı yoğun bileşenler de makatta yanmaya neden olabilir.
- Büyük tuvalet esnasında ve sonrasında daha belirgin olur.
2) Makat Kaşıntısı
Aşağıdaki etkenlerin tetikleyebildiği makat kaşıntısı makatta yanmaya neden olabilir:
- Aşırı silme, aşırı temizlik
- Temizlik esnasında kimyasal içerikli sabun veya duş jeli kullanmak
- Bazı cilt sorunları
- İltihaplı hastalıklar
- Sürekli kaşımak (kısır döngü oluşturur)
3) Basur
Basur iç makat veya anüs civarındaki damarların zayıflaması ve şişmesi ile ortaya çıkan bir hastalıktır. Genellikle kronik kabızlık veya ishal ile bağlantılı olmaktadır. Makatta kanama, keskin sancı gibi belirtilere de neden olabilir. Bu belirtiler daha çok büyük tuvaletten sonra ortaya çıkar ancak makatta yanma, kaşıntı gibi sorunlar sürekli hissedilebilir.
Anal Fissürler (Makatta Çatlak): Makat bölgesindeki cilt dokularının hasar görmesi de makatta yanmaya yol açabilir. Aşağıdaki etkenler makatta çatlak oluşmasına neden olabilir:
- Kabızlık, ishal
- Hamilelik, doğum
- Cinsel yolla bulaşan frengi, herpes gibi hastalıklar
- Anüsteki büzücü kasların olması gerekenden daha gergin olması
- Nadiren kanser
4) Bağırsak Sorunları
Kalın bağırsak yüzeyi, makat ve anüste sorunlara yol açan aşağıdaki hastalıklar diğer birçok belirtinin yanında makatta yanmaya da yol açabilirler:
- Bağırsak iltihabı
- İrritabl bağırsak sendromu
- Mide üşütmesi
- Divertikülit
- Makat sarkması
- Perianal apse
- Kolon kanseri veya anüs kanseri
5) Yetersiz Temizlik Ve Diğer Nedenler
Büyük tuvalet sonrasındaki temizliğe dikkat edilmezse, kalan dışkı parçacıkları ve yoğun bakteri popülasyonu makat yanması ve tahrişe yol açabilir.
Aşağıdaki sorunlar da makatta yanmaya neden olabilir:
- Bağırsak parazitleri
- Mantar iltihapları
- Seboreik dermatit, sedef veya egzama
- Pilonidal kist
Makatta Yanma Tedavisi
1) Hem Acı Hem Yağlı Yemeyin
Acı köfte veya yoğun baharatlı tavuk kanat gibi hem acı hem de yağlı gıdalar makatta yanmayı çok artırır. Aşırı yağ, safra sularının yoğun üretilmesine yol açar ve bu sindirim suları makat tahrişini artırabilir.
Damak tadınızdan ödün vermek istemiyorsanız, yemekten hemen önce veya sonra Metamüsil gibi pisilyum içeren lif destekleri kullanabilirsiniz.
2) Üç Hafta Acı
Uzun aralıklarla acı tüketmek, makatta aşırı hassasiyete ve makatta yanmaya yol açabiliyor. Bangkok Chulalongkorn Üniversitesi gastroenteroloji bölüm başkanı doktor Sutep Gonlachavit’e göre, 3 hafta boyunca her gün acı tüketmek bu hassasiyeti gideriyor. Yöntemden verim alınması için, her gün yemeklerle birlikte en az bir buçuk çay kaşığı kırmızıbiber tüketmek gerekiyor.
3) Sıcak Suya Oturun
15 dakika boyunca sıcak suya oturmak basur, anal fissür gibi birçok makat probleminin çözülmesini sağlıyor. Makattaki kan dolaşımını hızlandırır ve dokuların yenilenmesini sağlayarak makatta yanmayı giderir.
Soğuk Uygulama: Ani rahatlama sağlar, olası bir şişmeyi engeller. İltihabi sorunların daha hızlı çözülmesini sağlar. Kan dolaşımını ve hücre yenilenmesini hızlandırır.
Muz: Bir bardak sıcak süt ile birlikte tüketilen muz, içeriğindeki yoğun potasyum sayesinde damarları rahatlatıyor, makat çevresindeki gerginliği ve baskıyı azaltıyor.
Aşağıdakileri tüketmek de iltihap giderici özellikleri sayesinde makatta yanmayı giderir:
- Yabanmersini
- İncir
- Kişniş tohumu (limon ve kişniş suyu karıştırarak tüketmek de faydalıdır)
- Ayran
4) Kabızlıktan Kurtulun
Acı yemekle ilgisi olmayan çoğu makatta yanma vakası, kabızlık yüzünden tetikleniyor veya şiddetleniyor. Yeterince su tüketerek, lifli beslenerek ve tuvalet ihtiyacını bekletmeyerek kabızlıktan korunmak mümkündür.
