Mantar hastalığı temas yolu ile bulaşabildiği gibi, uygun şartlarda çok fazla üreyen mantarlar yüzünden de ortaya çıkabilir. Bulaşıcıdır. Tedavisi kolay, ancak tekrar etme riski yüksek bir hastalıktır.
Mantar Hastalığı Belirtileri
Mantar hastalığı ciltte veya tırnaklarda ortaya çıkar. Ortaya çıktığı cilt bölgesine göre belirtiler değişkendir:
Yüz veya boyun mantarı: Kaşıntı ve şişkinlik vardır. Cilt kuruyabilir ve çatlayabilir. Sakalınız varsa daire şeklinde dökülmeler gözlemleyebilirsiniz.
El mantarı: Avuç içi ve parmak aralarındaki cilt genellikle kalınlaşır. Tek elde olması daha olasıdır.
Saç mantarı: Kabuklanmış bölgeler oluşabilir. Bu bölgelerde yara oluşabilir. Saçta bölgesel dökülmeler yaşanabilir. Genellikle çok kaşıntılıdır.
Ayak mantarı: Parmakların arası kaşıntılı, kuru, döküntülü ve kızarıktır. Şiddetli vakalarda kabarcık, akıntı veya şişme oluşabilir.
Kasık mantarı: Cilt rengi kırmızı-kahverengiye dönmüştür. Şiddetli kaşıntı söz konusudur. Cinsel organlar genellikle etkilenmez. Küçük kırmızı kabarcıklar görülebilir.
Tırnak mantarı: Tırnaklarda beyazlama-sararma ve kalınlaşma görülebilir. Tırnak kırılganlaşır, tamamen düşebilir. Tırnak çevresindeki cilt tahriş olmuş olabilir.
Mantar Hastalığı Neden Olur?
1) Kirli Temas
Mantar hastalığının bazı türleri, sadece kirli yüzeylere temas ile ortaya çıkabilmektedir. Aşağıdaki bulaşma şekilleri ile sık karşılaşılmaktadır:
- Mantar hastalığı olan bir bireyle direk cilt teması
- Yine bu kişilerle havlu, çamaşır gibi şahsi eşyaların ortak kullanımı
- Hayvanlara temas
- Pis sularla temas, kirli havuzlarda yüzmek
- Soyunma odası vb. ortak kullanım alanlarında çıplak ayakla gezmek
- Toprakla temas
- Hasta kişinin dokunduğu objeye temas (nadiren)
Temas yolu ile vücudun bir bölgesindeki mantar hastalığı başka bir bölgeye de taşınabilir.
Bazı mantar ve mayalar, mantar hastalığı olmayan kişinin cildinde de az sayıda yaşar. Aşağıdaki etkenler ise bu mantarların kontrolden çıkmasına ve mantar hastalığına neden olabilir:
2) Antibiyotiklerin Aşırı Kullanımı
Cildimizde bazı bakteri ve mantarlar denge halinde yaşar. Yararlı bakteriler, mantarların aşırı çoğalmasını önler.
Vücuda giren zararlı bakterileri öldürmek için kullanılan antibiyotikler ve antibakteriyel kremler aşırı kullanılırsa bu yararlı bakterileri de öldürür. Bu durumda mantarların sayısı çok artabilir ve mantar hastalığına kapı aralanabilir.
3) Bağışıklık Sisteminin Baskılanması
Aşağıdaki etkenler mantarlarla mücadele eden bağışıklık sisteminin baskılanmasına ve mantar hastalığına yol açabilir:
- Steroid kullanımı
- Kanser tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar
- Şiddetli hastalıklar
- Gıdasız kalmak, vitamin yetmezlikleri
- Hamilelik
4) Obezite Ve Diğer Nedenler
Mantarlar nemli ve karanlık ortam nedeni ile cilt kıvrımlarında daha hızlı ürer. Aşırı kilolu insanlar, cilt kıvrımları daha fazla olduğu için daha büyük risk altındalardır.
Şeker hastalığı: Şeker hastalarının idrarlarında bir miktar şeker bulunur. Şeker, mantarların çoğalması için uygun bir besin kaynağıdır. Dolayısıyla kasık mantarı hastalığı bu kişiler için daha olasıdır.
Su: Su ile sürekli temas, cilt üzerindeki koruyucu tabakanın incelmesine yol açarak mantar hastalığına zemin hazırlayabilir.
Mantar Hastalığı Tedavisi
1) Temizliğe Özen Gösterin
Aşağıdaki önlemler sayesinde mantar hastalığının ömrü azalır ve yayılmasının önüne geçilir:
- Etkilenen bölge her gün yıkanmalıdır. Sonrasında güzelce kurulanmak çok önemlidir. Kurulanırken cilt katları ve parmak aralarına dikkat edilmelidir.
- Eller sık sık yıkanmalıdır.
- Çorap, iç çamaşır ve kıyafetler sık sık değiştirilmelidir.
- Mantar hastalığının üzerinde herhangi bir kozmetik ürün kullanılmamalıdır.
- Kıyafetler yüksek ısıda yıkanmalıdır.
- Pamuklu ve bol kıyafetler tercih edilmelidir.
2) İlaç Tedavileri
Mantar önleyici krem, jel, sprey, şampuan ve haplar etkili tedavi sunar. Mantar hastalığının olduğu cilt bölgesine uygun olan ilaç türü için eczacınızdan bilgi edininiz.
- Mantar önleyici (antifungal) jel, sprey ve kremlerin kullanım süreleri genellikle iki haftadır. Her gün kullanılmaları gerekir.
- Tekrarlama riskinden korkuluyorsa bu süre iki hafta uzatılabilir.
- Bu ürünler mantar hastalığının üzerine ve iki santimetre çevresine uygulanmalıdır.
- Saç mantarında selenyum sülfit veya ketokonazol şampuanlar önerilebilir.
- İnatçı vakalarda terbinafin haplar veya griseofulvin spreyler önerilebilir. Griseofulvin doğum anomalilerine neden olabilir; gebe kadınların, durumlarını eczacıya bildirmeleri çok önemlidir.
- Şiddetli vakalarda itraconazol haplar önerilebilir. Çocuklar için uygun değildir.
- Tırnak mantarı vakaları daha inatçı olabilir. Bu nedenle mantar önleyici tırnak cilalarının ve antifungal hapların aynı anda kullanılması gerekli olabilir.
Kasık mantarı ve ayak mantarı birbirine neden olabilen iki mantar hastalığı türüdür. Aynı anda tedavi edilmeleri önerilir.
3) Ev Tedavileri
Aşağıdaki ürünler mikrop önleyici içerikleri, cilt aurasını dengeleyen özellikleri ve iltihap giderici etkileri sayesinde; uygulanmaları halinde mantar hastalığının daha çabuk iyileşmesini sağlayabilir:
- Elma sirkesi
- Yoğurt
- Sarımsak
- Çay ağacı yağı
- Hindistan cevizi yağı
- Çay
- Güveyotu yağı
- Zeytin yaprağı
- Zencefil (bal ile karıştırılarak tüketilebilir de)
- Yaban mersini suyu (tüketilmelidir)
