Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Belirtileri ve Tedavisi

OKB takıntıları sıkıntı ve kaygıya neden olan tekrar eden, sürekli ve istenmeyen zorlamalar ya da imgelerdir.

Obsesyonlar genel olarak şunlardır:

• Kirlenme ya da kir korkusu
• Eşyaları sıralama ve simetrik yapma
• Kendine ya da başkasına zarar veren agresif ya da korkutucu düşünceler
• Agresifliği, seksüel ya da dini konuları da içeren istenmeyen düşünceler

Obsesyon işaretleri ve semptomlardan bazıları şunlardır:

• Elleri titreterek ya da diğer kişilerin dokunduğu şeylere dokunarak ortaya çıkan kirlenme korkusu
• Kapıyı kilitleyip kilitlemediği ya da ütünün fişini çekip çekmediği konusunda şüphelenmeler
• Eşyalar düzgün bir şekilde sıralanmadığında strese girme
• Kendine ya da başkasına zarar verme kanısı
• Müstehcen düşüncelerle yaygara çıkarma ve uygunsuz davranışlar
• Elleri titretme gibi obsesif davranışlardan kaçınmaya çalışma
• Zihinde hoşa gitmeyecek seksüel imgeler canlandırma

Takıntı Semptomları

OKB semptomları yapmak zorunda hissettiğiniz tekrarlı davranışlardır. Bu tekrarlı davranışlar kaygı kaynaklı obsesyonları engellemeye veya azaltmaya ya da kötü olacağı düşünülen bir şeyi önlemeye yöneliktir. Fakat bunlar kaygılardan sadece geçici olarak kurtulmaya yarar.

Obsesyonlarla beraber ortaya çıkan bazı yaygın takıntılar şunlardır:

• El yıkama ya da temizleme
• Sayma
• Kontrol etme
• İçini rahatlatma isteği
• Düzenlilik

Takıntı işaretlerinin ve semptomlarının bazı örnekleri şunlardır:

• Cilt tahriş oluncaya kadar elleri yıkamak
• Kapıların kilitli olup olmadığını sürekli kontrol etmek
• Isıtıcının fişinin çekilip çekilmediğini sürekli kontrol etmek
• Belirli nesneleri sürekli saymak
• Bir duayı, kelimeyi ya da cümleyi sessizce tekrar etmek
• Konserveleri sürekli aynı hizada olması için dizmek

• OKB teşhisi için gereken adımlar:
• Fiziksel Muayene
• Obsesif kompulsif bozukluğa yol açma ihtimali olan diğer sorunları elemek için uygulanır.
• Laboratuvar testleri
• Toplam kan sayısı, tiroit fonksiyonları ve alkol, uyuşturucu testleri uygulanır.
• Psikolojik değerlendirme
• Düşünce ve hisleriniz konuşularak davranış biçimleriniz tespit edilmeye çalışılır. Aynı zamanda sizin izninizle ailenizle de konuşulur.

Not: Obsesif kompulsif bozukluğu teşhis etmek zordur. Çünkü OKB belirtileri şizofreni, kaygı bozukluğu, depresyon ve diğer ruh hastalıkları ile benzerlik gösterir.

Obsesif kompulsif bozukluğun nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır. Fakat temel teoriler şunlardır:

1.Biyoloji

OKB vücudunuzun doğal kimyasında ya da beyin fonksiyonlarında görülen değişikliklerin bir sonucu olabilir. OKB’nin genetik bir bileşeni de olabilir fakat bu spesifik genler henüz aydınlatılamamıştır.

2.Çevre

Enfeksiyonlar gibi bazı çevresel faktörler OKB’nin tetikleyicisi olabilir fakat bu konuda da daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Obsesif kompulsif bozukluk riskini artırabilecek ya da tetikleyebilecek faktörler şunlardır:

Aile Geçmişi
Obsesif kompulsif bozukluğu olan ebeveynler ya da aile üyeleri varsa hastalığa yakalanma riski artabilir.

Stresli Yaşam Koşulları
Travmatik bir olay yaşadıysanız ya da çok fazla stresli olaylara maruz kaldıysanız risk artabilir. Bu olaylar ani ve anlamsız düşünceleri, ritüelleri ve duyguları tetikleyebilir.

OKB’nin 2 temel tedavisi psikoterapi ve ilaç tedavisidir. Çoğu zaman tedavi bu iki yöntemin birleşmesiyle devam eder.

1.Psikoterapi

Maruz Bırakma Terapisi adında bir terapi en etkili tedavi yöntemidir. Bu terapide hasta korkulan bir objeye ya da kirlenme gibi takıntıya kademeli olarak maruz bırakılarak kaygılarla sağlıklı bir şekilde mücadele etmesini öğrenir. Maruz bırakma terapisi efor ve pratik gerektirir fakat takıntılarınızla mücadele etmeyi öğrendiğiniz an daha iyi bir yaşam kalitesine kavuşabilirsiniz.

2.İlaç Tedavisi

Bazı psikiyatrik ilaçlar takıntıları ve OKB’yi kontrol etmenizi sağlar. Genellikle ilk aşamada antidepresanlar kullanılır.

İlk aşamada birçok ilaç kullanmak yerine semptomlara iyi geldiği tespit edilen bir ilaçla tedaviye başlanır. İlacın faydalı olması ve semptomlara iyi gelmesi haftalar alabilir. Doktorunuz ayrıca antidepresanlar ve antipsikotik ilaçları kombine ederek semptomları kontrol etmede daha etkili bir yöntem bulabilir.

Burada önemli olan nokta doktorla görüşmeden hatta iyileşme hissedilse bile ilaçları bırakmamaktır. Çünkü ilaçları bırakmak OKB semptomlarını tekrarlatabilir. Antidepresanlar bazen fiziksel bağımlılık da yapabilir.

Belirli psikiyatrik ilaçlar OKB tedavisi için kullanılmaktadır. Büyük çoğunlukta ilk denen ilaçlar antidepresanlardır. FDA onayı almış olan obsesif kompulsif bozukluk ile savaşmaya yaran ilaçlar:

• Obsesif kompulsif bozukluk ilaç isimleri. Obsesif kompulsif bozukluk ilaçları
• Anafranil- 10 yaşından büyük çocuklar ve yetişkinler için
• Prozac – 7 yaşından büyük çocuklar ve yetişkinler için
• Fluvoxamine – 8 yaşından büyük çocuklar ve yetişkinler için
• Paxil ve Pexeva – sadece yetişkinler için
• Zoloft – 6 yaşından büyük çocuklar ve yetişkinler için

Not: Doktorunuz bu ilaçlar dışında başka antidepresanlar da verebilir.

Tüm psikiyatrik ilaçların bazı yan etkileri de vardır. Bazıları şunlardır:

• Mide rahatsızlığı, uyku bozukluğu, terleme ve seksüel aktivitelere ilginin azalması.
• Bazı durumlarda özellikle ilaçları kullanmaya başladıktan sonraki ilk haftalarda çocuklar, ergenler ya da 25 yaş altı bazı gençlerde intihar düşüncesinin artmasına neden olabilir.
• Bazı ilaçlar diğer ilaçlarla, yiyeceklerle, alkolle ya da diğer maddelerle etkileşime girerek tehlikeli olabilir.

Bu tür yan etkilerle karşılaşılırsa mutlaka doktor yardımı alınmalıdır.

1.Meditasyon

Meditasyon denilince aklınıza gerekli pozisyonu alarak bir yoga minderi üzerinde oturmak gelmesin. Günde 15-20 dakika boyunca sessiz bir ortamda pozitif düşünmek (kulaklık takmadan), yatağınızda uzanırken sakinleştirici müzikler dinlemek ya da toplu taşımayı kullanırken de sakinleştirici müzik dinlemek psikolojik olarak size iyi gelir.

2.Egzersiz

Kendinizi gündelik yaşamın sıkıntılarından uzaklaştırmak için egzersiz yapabilirsiniz. Örneğin; belirlediğiniz huzurlu bir ortamda yapacağınız yarım saatlik bir yürüyüş, bir yoga sınıfına yazılmak ya da ağırlık kaldırmak. Bu tür aktivitelerden size daha yakın olanı seçin uygulayın.

3.Süt Dikeni

Bu bitki antidepresan ilaçlar ile kafa kafaya yarışabilmektedir. Yapılan araştırmalara göre 600 mg süt dikeni 30 mg fluoxetine kadar etkilidir.

4.Hodan

44 OKB hastalığına sahip kişi yapılan bir araştırmaya göre günde 500mg hodan yağı obsesif kompulsif bozukluğun etkilerini azaltmıştır.

5.Müzik terapisi

Yapılan araştırmalar ışığında müzik, obsesif kompulsif bozukluk ve diğer psikolojik rahatsızlıklar ile savaşma konusunda yardımcı olmaktadır. Bu araştırmalarda deneklerin sevdikleri müzikleri dinlemelerinin stres ve depresyon seviyelerini azalttığı gözlemlenmiştir.

6.Akupunktur

En eski tedavi yöntemlerinden olan akupunktur vücuttaki seratonin seviyesini yükselmektedir. Bu nedenle OKB tedavisi için ideal bir seçimdir.