Öfke Beyinde Nasıl Oluşur?

Serebral korteks beynin mantık ve karar alma bölümüdür. Burası beynin dış kısmıdır ve loplara bölünmüş şekildedir. Korteksi beynin strateji merkezi gibi düşünün.

Beynin duygu merkezi ise limbik sistemdir. Beynin daha derin bölgesine yerleşmiştir ve korteksten daha ilkel olduğu düşünülüyor.

Öfke ile dolan ve öfkesini yansıtan insan düşünme merkezini (korteksini) değil öncelikli olarak limbik sistemini kullanıyor.

Limbik sistemin içerisinde amigdala adı verilen küçük bir yapı bulunur. Bu yapıda duygusal hatıralar depolanır. Burası aynı zamanda beynimizin “savaş ya da kaç” tepkilerinden, hayatta kalma içgüdülerimizden sorumlu kısmıdır.

Çevremizden algıladığımız bilgiler önce amigdalaya gelir. Burada bilginin kortekse mi yoksa limbik sisteme mi gönderileceğine karar verilir. Gelen bilgi yeterince yoğun bir duygusal yüklenmeye neden olursa amigdalamız korteksi es geçerek bilgiyi limbik sisteme gönderir. Ki bu da kişinin beyninin alt kısımlarını kullanarak tepki vermesine yol açar.

Amigdala böyle bir bilgi veya olay karşısında sonuçlarını düşünmeden harekete geçer (çünkü beynin bu bölgesinde düşünme, değerlendirme, karar alma gibi yetiler yoktur). Bu tepkisel hadiseye “amigdala gaspı” deniyor.

Amigdala gasp edildiğinde kişiyi fiziksel ve duygusal alarma sokan hormonlar salınmaya başlar. Enerji patlaması yaşanır, kişi mücadele etmeye veya kaçmaya hazır hâle gelir. Bu hormon boşalması birkaç dakika devam eder, süreçte kişi genellikle kontrolünü kaybeder ve beynin düşünme mekanizması yeniden devreye girince pişman olacağı şeyler söyleyip yapabilir.

Bazen kişi öfke patlaması yaşayarak sonra durulur gibi olur, ama ufacık bir sorunla karşılaşınca anlamsızca tekrar parlayıverir. Bunun nedeni hormonların kan dolaşımında uzun süre var olmalarıdır.

Bir kişinin öfke nöbeti geçirdikten sonra sakinleşip duygusal hareket etmektense beynin düşünme bölgesi ile hareket edebilmesi için ortalama 20 dakika gereklidir.

Belki de öfkelendiğimiz zaman psikolojik olarak birçok şey yaşadığımızın farkında olmamız yeterli.

Önemli olan şu:

• Öfke duygusal patlamaya ve kendimiz kaybetmemize neden olabilecek tetikleyici etkenler içerir.
• Bir öfke patlamasından sonra tekrar mantıklı düşünmeye başlamamız için gerekli olan süre yirmi dakikadır.

Bunu bilmek kendi öfkemizle ve başkalarının öfkesi ile başa çıkabilmek için çok yardımcı olabilir. Karşımızdaki kişi “amigdala gaspı” yaşadığı zaman neler olduğunu konuşmak ve tartışmak için ona yirmi dakika zaman tanımalıyız çünkü hormon yoğunluğu ancak bu süre içerisinde düşüyor.