Otizmin Seviyelerini Anlamak

Otizmin seviyesini belirlemek için doktorlar iki şeye dikkat ederler:

• Sosyal iletişim becerileri
• Kısıtlı ve kendini tekrarlayan davranışlar

Seviye ne kadar azalırsa, kişinin ihtiyacı olan destek de o kadar azalır. Örneğin, 1. seviye otizmi olan bir kişi hafif belirtiler gösterir ve çok fazla desteğe ihtiyacı olmaz. 2. ve 3. seviyedeki otizm orta şiddetli ve yoğun belirtilerin olduğu seviyelerdir ve bu seviyelerde daha fazla desteğe ihtiyaç duyulur.

Kişinin özel ihtiyaçlarına yönelik desteğin nasıl sağlanacağına dair belirli kurallar yoktur.

Bu seviyeler daha doğru teşhis konulmasını sağlasa bile teşhis koyma açısından mükemmel değillerdir. Bazı kişiler bu üç seviyeden hiçbirine uymayabilir. Otizm belirtileri zamanla değişebilir ve şiddeti azalıp artabilir.

1. Seviye Otizm

1. seviye otizmi olan kişilerin başkalarıyla sosyalleşmesinde ve iletişim becerilerinde fark edilebilir sorunlar vardır. Kolaylıkla bir konuşmaya girebilirler fakat konuşmayı sürdürmek onlar için zor olabilir.

Bu seviyedeki kişiler arkadaş edinmekte güçlük çekerler. 1. seviye otizm tanısı konulan kişilerin desteğe ihtiyaçları vardır.

Belirtiler

• Sosyal aktivitelere ve iletişim kurmaya karşı ilgi kaybı
• Sosyal etkileşimleri başlatmada güçlük
• Kişilerle konuşma başlatsalar da sıradan bir konuşmayı ilerletmekte güçlük yaşanması
• İletişim sorunları yaşanması
• Rutinlerde ve davranışlardaki değişliklere karşı adaptasyon sorunu
• Planlama ve organizasyon yapmada zorluk çekme

Hastalığın Seyri

1. seviye otizmi olan kişiler genellikle birazcık destekle hayat kalitelerini yükseltebilirler. Bu destek genellikledavranış tedavisiyle ve diğer terapi türleriyle sağlanabilir. Her iki yöntem de sosyal becerilerin ve iletişim becerilerinin gelişmesine yardımcı olur. Davranış terapisi, doğal olarak oluşturulamayan pozitif davranışların gelişmesini de sağlar.

2. Seviye Otizm

2. seviye otizm çıkan kişilerin çok fazla yardıma ihtiyacı vardır. Bu otizm seviyesinin belirtileri arasında sözel ve sözel olmayan iletişim becerilerinde büyük bir eksiklik bulunmaktadır. Bu durum, günlük aktiviteleri zorlaştırır.

Belirtileri

• Rutinlerin ya da etraftaki eşyaların değişimlerine alışmada zorluk yaşama
• Sözel ve sözel olmayan iletişim becerilerinde büyük oranda eksiklik
• Dışarıdan bakanlara göre çok bariz bir şekilde belli olacak davranış bozuklukları
• İletişimde ve sosyal etkileşimlerde anormal ya da azalan tepkiler
• Değişime karşı adaptasyonda zorlanma
• Basit cümleleri aşırı fazla kullanarak iletişim kurma
• Sığ ve sınırlı ilgi alanları

Hastalığın Seyri

2. seviye otizm yaşayan kişiler, 1. seviye otizm hastalarına göre çok daha fazla desteğe ihtiyaç duyarlar. Destekle bile etraflarında gerçekleşen değişimlere uyum sağlamaları güç olacaktır.

Çeşitli terapi yöntemleri, 2. seviye otizme yardımcı olabilir. Örneğin, duyusal bütünleşme terapisi bu seviyede kullanılabilir. Bu terapi, kişinin duyusal girdilere nasıl tepki vermesi gerektiğini öğretir. Bu duygusal girdiler şunlar olabilir:

• İtici kokular
• Yüksek ya da rahatsızlık verici sesler
• Dikkat dağıtıcı görseller
• Yanıp sönen ışıklar

2. seviye otizm teşhisi konan kişiler, meşguliyet terapisinden de faydalanabilir. Bu tür terapiler, kişinin günlük işlerini tamamlaması için gereken becerilerin gelişmesine yardımcı olurlar.

3. Seviye Otizm

3. seviye otizm, otizm seviyeleri arasında en ciddi olanıdır. Bu seviyede olan hastaların çok fazla desteğe ihtiyaçları vardır. İletişim becerilerinde daha ciddi eksiklikler yaşanmasının yanı sıra 3. seviye otizmi olan kişiler kendini tekrarlayan davranışlar sergilerler.

Kendini tekrarlayan davranışlar, bir şeyin defalarca yapılması anlamına gelir. Bu davranış fiziksel bir hareket olabileceği gibi aynı cümleyi birçok kez tekrarlamak şeklinde de olabilir. Sınırlayıcı davranışlar, bu kişilerle dünyanın geri kalanı arasına mesafe koyabilir. Bu gruptaki kişilerin değişikliklere uyum sağlaması çok zordur ve oldukça özel konulara ilgi duyabilirler.

Belirtileri

• Son derece fark edilebilir bir şekilde sözel ve sözel olmayan iletişim becerisi eksiklikleri
• Sosyal ortamlara ve etkileşimlere katılmak için çok az isteğin olması
• Değişimi kabullenmekte güçlük çekme
• Rutinlerinde oluşan beklenmedik değişimlerle baş etmek konusunda çok zorlanma
• Odak noktasını değiştirmede güçlük çekme ve strese girme

Hastalığın Seyri

3. seviye otizm hastaları genellikle çok fazla konuya odaklanılan, sıklıkla ve yoğun bir şekilde uygulanan iletişim ve davranış terapilerine ihtiyaç duyarlar.

Bu kişiler, ilaçlardan da faydalanabilirler. Otizmi tedavi eden doğrudan bir ilaç bulunmasa da bazı ilaçlar otizmin depresyon ve odaklanamama gibi bazı belirtilerini ortadan kaldırmaya yarayabilir.

Bu seviyede otizmi olan kişilere okulda, evde ve işyerinde başarılı olmalarını sağlayacak temel becerilerin öğretilmesi gerekmektedir.

Otizmi teşhis edebilmek için kan testi, görüntüleme testi veya tarama yapılmaz. Otizmi teşhis edebilmek için pek çok faktör göz önünde bulundurulur. Bu durumlar arasında davranışlar, iletişim becerileri ve genetik faktör bulunmaktadır.

Doktorlar, bu durumları inceledikten sonra, kişinin günlük alışkanlıklarıyla ve sosyal hayattan beklentileriyle ilgili sorular sorarlar. Hastaya psikolojik test uygulayabilirler. Teşhis, hangi belirtinin daha belirgin olduğuna bağlıdır.

Otizm seviyeleri, birbirlerinden siyah ve beyaz kadar ayrı değillerdir. Herkes için otizm seviyesi belirlenemeyebilir. Böyle durumlarda seviyeler, doktorların etkili bir tedavi planı oluşturabilmesi için kaba bir çerçeve oluşturulmasına yardımcı olabilir.

Sizde veya çocuğunuzda otizm olmasından şüpheleniyorsanız endişelerinizi aile hekiminizle paylaşabilirsiniz.

Otizmi üç kategoriye ayırmak oldukça yeni bir uygulamadır. Bu seviyeler kişinin ne kadar desteğe ihtiyacı olduğunu belirler. Kişilerin ne tür bir destek almaları gerektiğini belirtmez.

Gelecekte uzmanlar tedaviye yönelik daha belirgin yöntemler ortaya koyabilir. O zamana kadar bu seviyeler, kişinin ne tür bir tedavi alması gerektiğine karar verilirken başlangıç noktası olarak kabul edilecektir.

Kaynak: https://www.healthline.com