Otonom Fonksiyon Bozukluğu İle Başa Çıkma

Otonom sinir sistemi (ANS) birden fazla temel fonksiyonu kontrol eder.

• Kalp hızı
• Vücut sıcaklığı
• Solunum hızı
• Sindirim
• Duyu

Bu sistemlerin çalışması için bilinçli olarak düşünmeniz gerekmez. ANS beyin ile belirli vücut bölümleri arasındaki bağlantıyı sağlar. Örneğin kalp, karaciğer, deri ve hatta gözün iç kaslarını beyine bağlar. ANS sempatik otonom sinir sistemi (SANS) ve parasempatik otonom sinir sistemini (PANS) de içerir.

SANS genel olarak organları uyarır. Örneğin gerek olduğu zaman kalp ritmini ve kan basıncını yükseltir. PANS vücut işlemlerini yavaşlatır. Örneğin kalp ritmini ve kan basıncını düşürür. Ancak PANS sindirim ve idrar sistemini uyarırken SANS bunları yavaşlatır.

SANS’ın ana görevi acil durum tepkilerini tetiklemektir. Stresli durumlarda ortaya çıkan kaç ya da savaş tepkisi de dahildir.

Otonom fonksiyon bozuklukları ANS’nin bir kısmını ya da tamamını etkileyebilir. Otonom fonksiyon bozukluğunu gösteren belirtiler:

• Sersemleme ya da bayılma
• Terleme bozuklukları
• Sindirim sorunları
• İdrar sorunları
• Cinsel sorunlar
• Görme sorunları

Sorununuzun ciddiyetine bağlı olarak bu belirtilerin birini ya da daha fazlasını yaşayabilirsiniz. Titreme ve kas zayıflıkları belirli otonom fonksiyon bozuklukları sonucu meydana gelebilir.

Ortostatik intolerans vücudunuzun pozisyon değişikliği nedeniyle meydana gelen sorunları ifade eder. Dik bir şekilde durmanız baş dönmesi, sersemleme, terleme, bulantı ve bayılma durumlarını tetikleyebilir. Bu genellikle düzensiz ANS dolaşımı nedeniyle olur.

Otonom fonksiyon bozuklukları altında yatan sorun nedeniyle belirti ve ciddiyet yönünden değişiklik gösterebilir. Bazı otonom fonksiyon bozukluları ani ve ciddi olabilmesine rağmen geri döndürebilir.

Postural Ortostatik Takikardi Sendromu (POTS)

POTS Amerika’da yaklaşık olarak 1 ile 3 milyon kişi aralığında bir kesimi etkilemektedir. Erkeklere kıyasla kadınlarda 5 kat daha fazla görülmektedir. Çocukları, ergenleri ve yetişkinleri etkileyebilir. Ehlers-Danlos gibi klinik bir sorun ile de bağlantılı olabilir.

POTS belirtileri hafif ya da ciddi olabilir. POTS hastası olan bireylerin 4’te 1’i işlerinde ve aktivitelerinde kısıtlama yaşamaktadır.

Nörokardiyojen Senkop (NCS)

NCS aynı zamanda vazovagal senkop olarak da bilinmektedir. NCS’in yaygın belirtisi bayılmadır. Bayılma kan dolaşımının belirli noktalarında meydana gelen ani yavaşlamalardan kaynaklanabilir. Diğer nedenleri susuzluk, uzun süre oturmak ya da ayakta durmak ve çevresel faktörlerdir.

Multipl Sistem Atrofisi (MSA)

MSA otonom fonksiyon bozukluğunun ölümcül bir formudur. Erken aşamasında Parkinson’a benzer belirtileri vardır. Bu hastalığa sahip olan bireylerin yaşam beklentisi 5-10 yıldır. Genellikle 40 yaş üzerinde görülür. MSA’in nedeni belli değildir ve hiçbir tedavi ya da çare hastalığı yavaşlatamaz.

Kalıtsal Duyular Ve Otonom Nöropatileri (HSAN)

HSAN çocuklarda ve yetişkinlerde sinir fonksiyonlarının genelinde ortaya çıkan bağlantılı genetik sorunlardır. Bu sorun acı hissetme duyusunu engelleyebilir. Bu hastalığın yaş, kalıtsal kalıplar ve belirtilere bağlı olarak 4 farklı grubu vardır.

Holmes- Adie Sendromu (HAS)

HAS genel olarak göz kaslarını kontrol eden sinirleri etkiler ve görüş sorunlarına neden olur. Genellikle göz bebeklerinden biri diğerinde daha büyüktür ve ortamda bulunan ışın artması ile yavaş yavaş küçülür. İki gözü de etkileyebilir. Derin tendon refleksleri de etkilenebilir.

HAS nöronlara zarar veren ve iltihaplanmalara yol açan virüs enfeksiyonları sonucunda oluşur. Tendon reflekslerinin kaybı kalıcıdır ancak HAS ölümcül değildir.

Diğer Çeşitler

• Kontrol edilemeyen yüksek kan basıncı
• Uzun süreli içki alışkanlığı
• Şeker hastalığı
• Otoimmun bozuklular

Doktorunuz belirtilerinizi inceleyerek otonom fonksiyonbozukluğu teşhisini koyabilir. Eper sorunun kaynağı başka bir hastalık ise bir an önce kontrol altına alınmalıdır.

Ortostatik hipotansiyon yaşam şekli değişiklikleri ve reçeteli ilaçlar ile kontrol altına alınabilir.

Ortostatik hipotansiyonun yanıt verebileceği durumlar:

• Yatağınızın baş kısmını yükseltmek.
• Yeterli sıvı almak.
• Diyetinize tuz eklemek.
• Varis çorabı giymek.
• Pozisyonunuzu yavaşça değiştirmek.
• Midodrine gibi ilaçlar almak.

Otonom fonksiyon bozukluğu ile başa çıkmak için yardım bulmak yaşam kalitesini yükseltmek kadar önemlidir.

Başa çıkmak ve yaşam kalitesini arttırmak için ipuçları:

• Psikolojik terapi.
• Grup terapisi.
• Kısıtlama sonrası aktivitelerinizi önem sırasına koymak.
• Ailenizden ve arkadaşlarınızdan gelen yardımı kabul etmek.
• İhtiyaç duyduğunuzda yardım istemek.

Kaynak: https://www.healthline.com