PLT (Trombosit) Nedir? Düşüklüğü ve Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

PLT (platelet) kanın pıhtılaşmasını sağlayan hücre pulcuklarıdır. Trombosit de denilen bu renksiz yapılar kırmızı ve beyaz kan hücrelerinden daha küçüktür, sayıları kan tahlilleri ile saptanır.

PLT (Trombosit) Normal Değerleri Nedir?

PLT’nin normal değer aralığı her mikro litrede (litrenin milyonda biri) 150.000 ile 400.000 arasıdır.

PLT sayısı kişiden kişiye ve aynı kişide farklı zamanlarda değişkenlik gösterebilir.

PLT (Trombosit) Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Düşük PLT 150.000’den az olan trombosit sayısı için kullanılır. Trombositopeni hastalığı olarak da adlandırılır. Sayı 50.000’in altına düşerse hayati risk oluşturabilir. Çünkü PLT düşüklüğü durumunda kanın pıhtılaşması zorlaşır ve herhangi bir kanama zor durur.

1) PLT (Trombosit) Düşüklüğü Belirtileri

• Cilde alınan hafif darbelerin kolayca ve aşırı miktarda morarmaya neden olması
• Özellikle bacağın ayağa yakın kısımlarında görülen deri altı kanamaları, kırmızı veya mor noktacık oluşumu
• Kesiklerden gelen kanamaların durmaması
• Diş etlerinin veya burnun kanaması
• Bitkinlik

2) PLT (Trombosit) Düşüklüğü Neden Olur?

Trombositlerin zamansız yıkıma uğradığı, üretimlerinin yavaşladığı veya kan hacminin arttığı durumlarda düşük PLT sorunu ortaya çıkabilir.

Bunun nedenleri şunlardır:

• Kemik iliğinde yeterli miktarda trombosit üretilememesi
• Trombositlerin kan dolaşımı esnasında yıkıma uğraması
• Trombositlerin dalak veya karaciğerde yıkıma uğraması
• Dalak büyümesi
• Aşırı alkol tüketimi
• B12 vitamini eksikliği
• Lösemi (kan kanseri)
• Hepatit C veya HIV gibi bazı virüs kaynaklı enfeksiyonlar
• Kemoterapi ve radyoterapi gibi kanser tedavileri
• Bazı ilaçlar: Heparin, digoxin, quinine, kükürt içerikli antibiyotikler ve antikonvülsan ilaçlar (sara nöbeti ilaçları)
• Bağışıklık sisteminin trombositlere saldırdığı bazı otoimmun hastalıklar
• Hamilelik: Artan kan hacmi ile birlikte PLT sayısında düşüş yaşanabilir.

3) PLT (Trombosit) Düşüklüğünün Yol Açabileceği Sorunlar

• Regl dönemlerinde veya olası bir kanama halinde fazla kan kaybedilebilir.
• Sayının 10.000’in altına düştüğü durumlarda beyin kanaması oluşabilir
• Hamilelikte doğum risklerini ortaya çıkarır

4) PLT (Trombosit) Düşüklüğü Tedavisi

Kanama Engellenmeli
Kanamaya yol açabilecek gündelik aktivitelerden uzak durulmalı, gerekli önlemler alınmalıdır. Tuvalete gidildiğinde ıkınılmamalı, burun sümkürülmemeli ve çıplak ayakla dolaşılmamalıdır.

Alınacak Önlemler

• Düşük PLT’ye yol açan temel sorun giderilmelidir.
• Regl olan kadın tampon yerine ped kullanmalıdır.
• Diş ipi kullanılmamalı.
• Her an yardımını isteyebileceğiniz bir kişi yakınınızda bulunmalı, erişim sorunu yaşamamalısınız.

Kan Plazması Nakli
Acil durumlarda kan plazması nakli yapılabilir.

Steroid İlaçlar
Sadece PLT sayısını yükseltmeye yönelik olan herhangi bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Ancak bazı durumlarda PLT yıkımını azaltmak için steroit içeren prednizon gibi ilaçlar kullanılmaktadır.

Splenektomi
Dalağın alınması ameliyatıdır. Diğer yöntemlerin yetersiz kaldığı durumlarda uygulanır. Bu sayede trombositlerin daha az yıkıma uğraması sağlanarak sayıları artırılır.

PLT (Trombosit) Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Yüksek PLT 400.000’den fazla olan trombosit sayısı için kullanılır. Trombositoz hastalığı olarak da bilinir. Vücudun çok fazla trombosit ürettiği anlamına gelir.

1) PLT (Trombosit) Yüksekliği Belirtileri

PLT yüksekliği genelde belirti göstermez. Nadiren aşağıdaki belirtileri gösterebilir:

• Baş ağrısı, göğüs ağrısı
• Geçici görüş bulanıklıkları
• El ve ayaklarda hissizlik
• Baş dönmesi
• Gut hastalığı

2) PLT (Trombosit) Yüksekliği Neden Olur?

• Hemolitik anemi: Kırmızı kan hücrelerinin normalden daha erken yıkıma uğradığı bir tür kansızlıktır.
• Demir yetersizliğinden kaynaklanan anemi (kansızlık)
• Bazı iltihaplı hastalıklar, alerjik vücut tepkileri
• Geçirilen bir ameliyatın yan etki göstermesi
• Kanser
• Bazı ilaçlar
• Polisitemia vera: Bir tür kemik iliği rahatsızlığı. Trombosit ile birlikte kırmızı kan hücrelerinin sayıları da artar
• Yakın zamanda geçirilen dalak aldırma ameliyatı

3) PLT (Trombosit) Yüksekliğinin Yol Açabileceği Sorunlar

• Kanın damar içinde pıhtı atması riski artar. Bu durumda hayati tehlike baş gösterebilir.
• Kolesterol, şeker hastalığı ve tansiyon sorunlarının getirebileceği riskleri katlar.
• Felç
• Herhangi bir iç organın kan ile beslenemeyerek fonksiyonlarını yerine getirmemesi

4) PLT (Trombosit) Yüksekliği Tedavisi

Aspirin
Engel bir durum olmadığı sürece aspirin kullanabilirsiniz. Hamileler de dahil olmak üzere çoğu yüksek PLT hastası aspirin ile tedavi edilir.

Hidroksiüre
Kanser hastalarında kullanılan PLT düşürücü ilaçtır.

Anagrelide
Hidroksiüreye kıyasla daha fazla yan etki gösteren PLT düşürücü ilaçtır.

İnterferon Alfa
Bir başka ilaç ise interferon alfadır. Hasta kişi bu ilaçları ömür boyu kullanmak zorunda kalabilir.

Plateletferez Yöntemi
Bu yöntem ile açılan damar yolundan alınan kan bir makinede işlenerek trombositlerinden ayrılır. Süzülmüş kan geri vücuda verilir. Felç gibi acilen PLT sayısının düşürülmesi gereken durumlarda kullanılır. Bir veya iki seans uygulanabilir.

Diğer Hastalıkların Tedavisi
PLT yüksekliğine yol açan diğer hastalıklar tedavi edilmelidir.