Polisitemia vera başta alyuvarlar olmak üzere bazı kan hücrelerinin sayısında anormal yükselişe neden olan bir tür kemik iliği hastalığıdır. Çoğu vaka, kişiye kalıcı hasar bırakmadan kontrol altında tutulabilmektedir.
Polisitemia Vera Belirtileri
Polisitemia vera hastalığında çoğu zaman yıllar boyunca herhangi bir belirti ortaya çıkmaz. Bazı erken dönem belirtileri şunlardır:
- Uzanırken nefes darlığı
- Baş dönmesi
- Baş ağrısı
- Kaşıntı, özellikle de sıcak bir banyo sonrasında
- Daha çok yüzde olmak üzere ciltte kızarıklık
- Yorgunluk
- Gece terlemeleri
Süreç içerisinde aşağıdaki belirtiler de görülebilir:
- Ciltte morarmalar veya kırmızı noktaların oluşması
- Görüş problemleri, kör nokta oluşumları veya ışık parlamaları
- Dalak büyümesi, üst karında şişkinlik hissi
- Ciltte oluşan bir kesik sonrasında kanamanın beklenenden uzun sürmesi
- İç kanamalar
- Kanın damar içinde pıhtı atması
- Nadiren kemik ağrısı
Polisitemia Vera Neden Olur?
Polisitemia vera hastalığında, kemik iliğinde kan hücresi üretiminden sorumlu olan dokular aşırı çalışmaktadır. Bazen dalak ve karaciğer de aşırı kan hücresi üretmeye başlar. Bu durum vücudun genetik kodlarındaki bir sorundan kaynaklanıyor. Kalıtsal bir hastalık değildir, genlerde sonradan ortaya çıkan bu değişikliğin nedeni bilinmiyor.
Polisitemia vera erkeklerde ve 55 yaş üzeri kişilerde daha sık görülmektedir.
Polisitemia Vera Tedavisi
Tedavide kan hücrelerinin sayısının azaltılmasına ve bu durumun kalıcı olmasına odaklanılır. Bu sayede hastalık belirtileri kontrol altına alınmaya çalışılır, hasta kanın pıhtı atması sonucu ortaya çıkabilecek tehlikeli durumlardan korunur.
1) Damardan Kan Almak
Veneseksiyon veya flebotomi adı verilen bu yöntemde hastanın damarlarından kontrollü bir şekilde bir miktar kan alınır. Bu tedavi sayesinde alyuvar sayısı çok hızlı bir şekilde istenen seviyelere çekilir.
- Başlangıçta her birkaç günde bir işlemin tekrarlanması gerekebilir.
- İşlem yaklaşık otuz dakika sürer.
- İşlem öncesi ve sonrasında bol bol su içmek gerekir.
- İstenen alyuvar ve hematokrit miktarına inildikten sonra işlem aralığı (ayda bir gibi) genişleyebilir.
Damardan kan alınması, şiddetli olmayan polisitemia vera vakalarında hastalık belirtilerinin tamamen yok olmasını sağlayarak başka bir tedaviye ihtiyaç bırakmayabilir.
2) Kemik İliğini Baskılayan İlaçlar
Kemik iliğinde üretilen kan hücresi sayısını azaltmak için kemik iliği baskılayıcı ilaçlar gerekli olabilir. Aynı etki için kemoterapi ilaçları da kullanılabilir. En sık kullanılan ilaçlardan biri hidroksiüridir. Busulphan da kullanılabilir.
Bu baskılayıcı ilaçlar aşağıdaki kişilerde gerekli olmaktadır:
- Kanında çok aşırı miktarda pıhtılaştırıcı etken (platelet) olan kişilerde
- Dalak büyümesi olanlarda
- Aşırı kanama veya kanın damar içi pıhtı atması gibi sorunları olanlarda
3) Aspirin
Birçok polisitemia vera hastasının günlük olarak belli bir miktar aspirin kullanılması gerekmektedir. Aspirin kan inceltici etkisi ile damar içi pıhtı atımı riskini düşürür. Ancak bu durum her polisitimia vera hastası için geçerli değildir, doktor önerisi olmadan kesinlikle kullanılmamalıdır. Doktorunuza kullandığınız diğer ilaçlar konusunda da detaylı bilgi veriniz.
Polisitemia vera hastalarında aşağıdaki ilaçlar da gerekli olabilir:
- Anagrelide hidroklorit: Platelet sayısını düşürerek kanın damar içinde pıhtı atmasını önler. Aynı zamanda pıhtılaşma sürecinin bozulmamasını sağlayarak olası bir kanamada daha az risk oluşmasını sağlar.
- Radyoaktif fosfor: Kemik iliğini baskılayarak kan hücreleri sayısının belli bir düzeyde kalmasını sağlar.
4) Dikkat Edilmesi Gerekenler
Görüldüğü üzere polisitemia vera birçok farklı kanama sorununu beraberinde getirebiliyor. Polisitemia vera hastaları, yukarıdaki tedavilere ek olarak aşağıdaki önlemleri alarak olası problemlerin önüne geçmelidir:
- Sigara kanın damar içi pıhtı atmasına neden olabilir. Uzak durulmalıdır.
- Tansiyon dengede tutulmalıdır. Kişi bu amaçla kilosunu sağlıklı aralıkta tutmalıdır.
- Uzun süre hareketsiz kalınmamalıdır.
- Düzenli olarak yapılan hafif ve orta tempolu egzersizler polisitemia vera hastasının çok sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlayabilir.
Dikkat edilmesi ve uygulanması gereken yaşam tarzı için doktorunuzdan detaylı bir yönlendirme talep ediniz.
