Prematüre Bebeklerde Beyinde Yaşanan Sorunlar

1 İntraventriküler Kanama

Stanford Üniversitesi Lucille Packard Çocuk Hastanesi’ne göre, intraventriküler kanama 1,5 kilogramdan az kilosu olan prematüre bebeklerde görülür. Bu durum, erken doğan bebeğin hassas damarlarının beyinde parçalanması sonucunda ortaya çıkar. Bunun sonucunda, kan beyinde birikmeye başlayarak sinir hücrelerine zarar verebilir. Bu sorun, genellikle prematüre doğumların sonucunda ortaya çıkan solunum bozuklukları ile birlikte görülür.

İntraventriküler kanamanın belirtileri şunlardır:

• Alyuvar hücrelerinin seviyesinin düşmesi veya anemi görülmesi
• Yumuşak noktalarda şişlikler
• Yüksek sesle ağlama
• Kalp hızının düşmesi
• Nefes almanın durması ya da apne
• Nöbetler
• Beslenirken zayıf emmenin görülmesi

Doktor, bebeğin tıbbi öyküsünü göz önünde bulundurarak, fiziksel muayene yaparak ve görüntüleme testleriyle intraventriküler kanamayı teşhis eder. Bu testlerin en başında ultrason vardır. Ultrasonla, bebeğin kafasındaki kanamanın boyutu anlaşılabilir.

Doktor bu kanamaya bir derece verecektir. Derece ne kadar yüksek olursa, hasar da o kadar büyük olur.

1. Derece: Kanama, beynin karıncığında, küçük bir bölgede meydana gelir.
2. Derece: Beyincik karıncığının içinde kanama meydana gelir.
3. Derece: Kanama miktarı o kadar çoktur ki beyincik karıncığının genişlemesine neden olur.
4. Derece: Kanama sadece beyincik karıncığında değil, aynı zamanda karıncığın etrafındaki beyin dokularında da görülür.

1. ve 2. derece olanlar uzun süre devam edecek belirtilerle ilişkilendirilmez. Ancak, 3 ve 4. derece, bebeklerde uzun süreli belirtilere neden olabilir. Ne yazık ki, intraventriküler kanama için özel bir tedavi yoktur. Bu durumda doktorlar, bebeğin durumundan dolayı ortaya çıkabilecek belirtileri tedavi etmeye odaklanırlar. Bu durumun oluşmasını engellemenin hiçbir yolu yoktur.

2 Periventriküler Lökomalazi

Periventriküler lökomalazi, prematüre bebeklerde görülen beyin ile ilişkili bir durumdur. Boston Çocuk Hastanesi’ne göre, periventriküler lökomalazi prematüre bebeklerde sinir sistemini ilgilendiren en yaygın görülen ikinci komplikasyondur. Periventriküler lökomalazi, beyindeki sinirlerin kontrolünden sorumlu olan hasara neden olan bir durumdur.

Bu durumun belirtileri:

• Spastik kaslar
• Harekete karşı direnç gösteren kaslar
• Sıkı kaslar
• Zayıf kaslar

Bu durumla doğan bebeklerde serebral palsi ve gelişimsel gecikmelerin yaşanma riski çok daha fazladır. Periventriküler lökomalazi, intraventriküler kanama ile birlikte ortaya çıkabilir.

Doktorlar, periventriküler lökomalazinin neden oluştuğunu tam olarak bilmiyorlar. Ancak, periventriküler lökomalazinin beynin beyaz cevher denen bölgesine zarar verdiği bilinmektedir. Bu bölge hasara karşı daha hassastır.

Periventriküler lökomalazi için daha büyük risk altında olan bebekler:

• Bebek 30 haftalıktan erken doğduysa
• Erken membran rüptürü yaşandıysa
• Rahimde enfeksiyon teşhisi konulduysa

Doktorlar, periventriküler lökomalaziyi sağlık geçmişi incelemesi, fiziksel muayene ve görüntüleme testleri yoluyla teşhis edebilir. Teşhis için ultrasondan ve MR’dan da faydalanılabilir.

Periventriküler lökomalazi için herhangi bir tedavi olmamasına rağmen, doktorlar, bebeğinizin fiziksel ya da gelişimsel sorunlarına yardımcı olması için terapist önerebilir.

3 Serebral Palsi

Prematüre ve doğum kilosu düşük olan bebeklerde serebral palsi riski daha büyüktür. Bu durum, çocukta anormal hareketlere, kas tonusunun zayıf olmasına ve duruş bozukluğuna neden olur. Serebral palsinin belirtileri hafif ile şiddetli arasında değişebilir.

Serebral palsi ile ilişkilendirilen belirtiler:

• Anormal duruş
• Hareket kabiliyetinin etkilenmesi
• Yutma güçlüğü
• Kasların gevşekliği veya sertliği
• Sallanırcasına hareketler
• Kas dengesizlikleri
• Kas titremesi
• Düzgün yürüyememe

Doktorlar serebral palsinin tam nedenini bilmiyorlar.

Bebek ne kadar erken doğarsa, bebekte serebral palsi olma olasılığı da o kadar artar.

Doktorlar serebral palsiyi fiziksel bir muayene yaparak, çocuğun belirtilerini izleyerek ve sağlık geçmişini göz önünde bulundurarak teşhis edebilirler.

Görüntüleme testleri de beyindeki anormallikleri gösterebilir. MR, ultrason ve tomografi taramaları bu durumda faydalanabilecek testlerdendir. Doktor, nöbet benzeri bir olay yaşanırsa beynin elektriksel aktivitesini test etmek için bir elektroensefalogram (EEG) denen bir testi de kullanabilir.

Serebral palsi tedavisi için şunlar yapılabilir:

• Kas spastisitesini azaltmak için ilaç kullanımı
• Fizik tedavi
• Meşguliyet terapisi
• Konuşma terapisi

Bazı durumlarda, çocuğun hareket alanını iyileştirmek için ortopedik cerrahiye ihtiyaç olabilir.

4 Hidrosefali

Hidrosefali, fazla sıvının beyinde birikmesidir. Bu durum, beyindeki karıncığın genişlemesine neden olur. Bunun sonucunda ise beyin dokusundaki basınç artar.

Hidrosefali, intraventriküler kanamanın bir komplikasyonu olarak ortaya çıkabilir. Hidrosefali, intraventriküler kanama ile hiçbir ilişkisi olmamasına rağmen hem erken doğan bebeklerde hem de zamanında doğan bebeklerde ortaya çıkabilir. Ancak, hidrosefalinin kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Durumun belirtileri, hastalığın şiddetine göre değişebilir.

Yaşanabilecek belirtiler:

• Gözlerin aşağı bakması
• Asabiyet
• Kafa büyüklüğünün normalden büyük olması
• Başın hızla büyümesi
• Uyuklama
• Kusma

Doktorlar, görüntüleme tekniklerini kullanarak hidrosefaliyi teşhis edebilirler. Bu yöntemler arasında, MR, tomografi ve ultrason vardır.

Hidrosefali tedavisinde, beyindeki fazla sıvının beynin başka bir kısmına taşınmasına yardımcı olan bir şant kullanımı vardır. Hidrosefalisi olan bazı hastalar için ventrikülostomi olarak bilinen cerrahi bir işlemin yapılması gerekir. Bu prosedür, fazla olan beyin omurilik sıvısının beyinden uzaklaştırılması için alternatif bir yöntem oluşturur.

Ne yazık ki, bebeğin erken doğmasını engellemek her zaman mümkün değildir. Doktora doğumdan önce düzenli olarak muayeneye gitmek, hem sizin hem de bebeğinizin sağlığının takip edilmesine yardımcı olacaktır. Preeklampsi ve erken doğuma yol açabilecek enfeksiyonlar gibi durumlar için doktorunuz sizi takip etmelidir.

Erken doğumu önlemek için atabileceğiniz diğer adımlar şunlardır:

• Sigara içmekten, alkol ve uyuşturucu kullanmaktan kaçının.
• Enfeksiyon riskini azaltması için grip aşısı yaptırın.
• Stresten mümkün olduğu kadar uzak durun.

Aşağıdaki uygulamalarla kendinizi enfeksiyondan koruyun:

• Ellerinizi daima sabun ve su ile yıkayınız.
• Enfeksiyon bulaşabileceği için kedi dışkısından uzak durun.
• Çiğ et veya balık yemekten kaçının.
• Hamilelik sırasında sağlıklı şekilde kilo alın.

Geçmişte erken doğum yaşadıysanız veya erken doğum yaşamak için başka risk faktörleri taşıyorsanız, perinatolog olarak bilinen bir uzmanla görüşmeniz gerekebilir. Perinatolog yüksek riskli hamilelikler konusunda uzmandır ve hamileliğiniz sırasında sizi ve bebeğinizi daha dikkatli bir şekilde takip edecektir.

Kaynak: Healthline