Prolaktin Nedir? Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Prolaktin, beynin alt tarafında bulunan hipofiz bezinde üretilen bir hormondur. Temel görevi hamile ve emziren kadınlarda süt üretimini başlatmak ve devam ettirmektir. Bir prolaktin hormonu testinin sonucunda aşağıdaki konularda fikir sahibi olunabilir:

Normal Prolaktin Hormonu Değerleri Nedir?

Kan testlerinde okunan prolaktin seviyesinin normal değer aralıkları aşağıdaki gibidir:

• Hamile olmayan kadınlarda: 2-29 ng/mL
• Hamilelerde: 10-209 ng/mL (hamileliğin farklı dönemlerinde farklı değerler alabilir)
• Erkeklerde: 2-18 ng/mL (nanogram/mililitre)

Prolaktin Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Erkeklerin ve gebe olmayan kadınların kanlarındaki prolaktin seviyesi normal şartlarda çok düşüktür. Çoğu kısırlık vakası prolaktin hormonu yüksekliği ile ilişkili olmaktadır.

• Hamilelikte prolaktin seviyesi yükselmeye başlar, emzirme esnasında prolaktin yüksekliği devam eder.
• Gebelik dışında olan prolaktin yüksekliği hamile kalamamanın nedeni olabilir. Sık sık düzensiz adetlere neden olur.
• Erkekteki prolaktin yüksekliği sertleşme bozukluğuna, kısırlığa ve göğüslerinden süt gelmesine neden olabilir.

– Prolaktin Yüksekliği Neden Olur?

1) Hamilelik
Prolaktin gebe kalan kadınlarda memenin büyümesini, süt vermeye hazır hale gelmesini ve doğum sonrasında sütün devamlılığını sağlar. Sağlıklı bir durumdur.

2) Bazı Hastalıklar
Aşağıdaki hastalıklar hamilelik dışı prolaktin yüksekliğinin nedeni olabilir:

• Prolaktinoma: Prolaktin üreten ve salgılayan tümör oluşumu
• Anoreksiya nevroza: Beslenememe ile karakterize olan yeme bozukluğu
• Hipotalamusta ortaya çıkan hastalıklar
• Böbrek hastalıkları
• Karaciğer hastalıkları
• Polikistik over sendromu: Kadınlarda yumurtlama işlevinin yarım kalmasına neden olan hastalık
• Hipofiz bezi tümörü

3) Bazı Bitkiler
Çemen otu, rezene tohumu ve çayır üçgülü prolaktin yüksekliğine neden olabilir.

4) Bazı İlaçlar
Aşağıdaki ilaçların kullanımı prolaktin yüksekliğine neden olabilir:

• Östrojen hapları ve uygulamaları
• Trisiklik içeren antidepresanlar
• Risperidon
• Opioidler (haşhaştan elde edilen, tıpta ağrı kesici olarak kullanılabildiği gibi uyuşturucu olarak istismar da edilebilen maddeler)
• Amfetamin
• Reserpin, verapamil, metildopa gibi yüksek tansiyon ilaçları
• Simetidin gibi asit reflüsü tedavisinde kullanılan ilaçlar
• H2 blokerleri
• Metoklopramid
• Fenotiazinler

5) Diğer Nedenler
Aşağıdaki etkenler de orta seviyede prolaktin yüksekliğine neden olabilirler:

• Meme ucuna dokunulması veya göğüslerin uyarılması
• Hastalıklardan veya duygusal nedenlerden kaynaklanan stres
• Yüksek proteinli öğünler tüketmek, uzun süreli veya ağır egzersiz yapmak (geçici yüksekliğe neden olur)
• Göğüs duvarına alınan darbeler
• Akciğer kanseri
• Bazı uyuşturucu maddelerin kullanımı

– Prolaktin Yüksekliği Tedavisi

• Kabergolin ve bromokriptin içerikli ilaçlar kullanılabilir. Düşük dozda başlatılarak seviye normale çekilene kadar doz artırılır.
• İlaçların yeterli etki etmediği tümör oluşumu gibi vakalarda cerrahi müdahale gerekli hale gelebilir.
• B6 vitamini içerikli besinler tüketilmelidir. Çekirdekte, patates ve muzda bol miktarda bulunur.
• Yeterince çinko alabilmek için balık, et, ıspanak ve kabak tohumu tüketilmelidir.
• Yeterince uyku uyumak dopamin seviyelerini dengeleyip prolaktin seviyesini normale çeker.
• Stressiz bir yaşam sürebilmek için gerekli önlemlerinizi alın.

Prolaktin Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Prolaktin hormonu düşüklüğü yüksekliğine kıyasla çok daha nadir görülen bir durumdur. 2 ng/mL altındaki çoğu vaka hipofiz bezi fonksiyon bozukluğu nedeni ile ortaya çıkmaktadır.

• Emziren annelerdeki prolaktin düşüklüğü yetersiz süt üretiminin nedeni olabilir.
• Kadınlarda yumurtalık fonksiyonlarının düşmesine yol açabilir.
• Erkeklerde erken boşalmaya ve aterojenik sertleşme bozukluğuna neden olabilir.

– Prolaktin Düşüklüğü Neden Olur?

1) Bazı İlaçlar
Aşağıdaki etken maddeleri içeren ilaçların kullanımı prolaktin düşüklüğüne yol açabilir:

• Dopamin
• Levodopa
• Çavdarmahmuzundan elde edilen ergot alkaloit türevleri
• Bromokriptin ve pergolit gibi D2 reseptörlerini aktifleştiren ilaçlar
• Amfetamin
• Bazı uyuşturucular

2) Bazı Hastalıklar
Aşağıdaki hastalıklar prolaktin düşüklüğüne yol açabilir:

• Bağışıklık sistemi bozukluklarından kaynaklanan bazı hastalıklar
• Hipopitüitarizm: Hipofiz bezinin yeterli miktarda hormon salgılamaması
• Büyüme hormonu yetersizliği
• Vücutta aşırı dopamin salgılanması

– Prolaktin Düşüklüğü Tedavisi

Prolaktin düşüklüğünde ilaç tedavisi istenen ölçüde etkili olmamaktadır. Prolaktin düşüklüğüne neden olabilecek etkenlerden uzak durulmalı, hipofiz bezi sorunlarından kaynaklanan vakalarda hastalık nedeni tespit edilerek tedavi yoluna gidilmelidir.