Psa sadece prostat hücreleri tarafından üretilen bir tür proteindir. Bir Psa tahlili sayesinde prostat büyümesi erken dönemde tespit edilebilir. Prostat kanseri olduğundan şüphe edilen kişilerden istenen en yaygın tahlillerden biridir.
Normal Psa Değer Aralığı Nedir?
Kan tahlillerinde okunan Psa için sağlıklı değerler 4.0 ng/mL (nanogram/mililitre) altıdır.
- Ellili yaşlarda veya daha genç çoğu sağlıklı erkeğin Psa değeri 2.5 ng/mL’den azdır.
- Daha yaşlı olan erkeklerin Psa seviyesi sıklıkla biraz daha yüksek olmaktadır.
- Yüksek Psa değeri prostat kanseri teşhisi için yeterli bir bilgi değildir. Sadece prostattan alınan bir örnek sayesinde kanser teşhisi konulabilir.
Normal Psa değeri kişinin aldığı ilaçlara ve yaşına göre değişkenlik gösterebilir. Ayrıca laboratuvarların kullandığı farklı ölçüm birimleri normal değerin sayısal ifadesini değiştirebilir.
Psa Yüksekliği Ne Anlama Gelir?
Psa yüksekliği genellikle prostatı ilgilendiren bir sorun olduğu anlamına gelir. Bazen tıbbi müdahalelerin beklenen hafif bir yan etkisi olarak Psa yüksekliği görülmektedir. Psa yüksekliği olan her dört erkekten birine prostat kanseri teşhisi konmaktadır. Yükseklik arttıkça kanser tanısı konulma ihtimali de büyür.
Psa Yüksekliği Neden Olur?
1) Prostat Büyümesi
Prostat büyümesi Psa üreten hücrelerin etkinliğini ve sayısını artırarak Psa yüksekliğine neden olabilir. Prostat büyümesinin nedeni net olarak bilinmemektedir. Teoriler dihidrotestosteron, testosteron ve östrojen hormonlarının seviyelerindeki değişim üzerine odaklanmaktadır.
2) Prostat İltihabı
Prostat kanseri ve büyümesinin aksine prostat iltihabı her yaştan erkeği etkileyerek Psa yüksekliğine neden olabilir. İdrar yolu iltihabına neden olan herhangi bir zararlı canlı prostat iltihabına da neden olabilir.
3) Prostat Kanseri
Prostat kanseri Psa yüksekliğine neden olur. Ancak her Psa yüksekliği prostat kanserinin varlığına kesin bir delil değildir. Prostat kanserinin neden ortaya çıktığı tam olarak bilinmemektedir ancak aşağıdaki etkenler prostat kanseri riskini artırır:
- Ailede kanser geçmişinin olması
- Daha önce başka bir kansere yakalanmış olmak
- Yüksek kalsiyum içeren beslenme programı uygulamak
- Uzun boylu olmak
- Aşırı kilolu olmak
- Prostat iltihabına yakalanmak
- Kadmiyum metaline maruz kalmak
- Meni kanalı ameliyatı geçirmek
- İgf-1 (insülin büyüme faktörü) yüksekliği
4) İdrar Yolu İltihabı
İdrar yolu iltihapları Psa yüksekliğine neden olabilir. Çoğu idrar yolu iltihabının nedeni sindirim sisteminde bulunan bakterilerdir. Bu bakteriler idrar çıkış noktasından içeri girdiklerinde iltihaba neden olurlar. İdrar torbası, üretra, böbrekler gibi idrar yolu dokularından biri veya daha fazlası etkilenebilir.
5) Diğer Nedenler
Aşağıdaki etkenler de Psa yüksekliğine neden olabilirler:
- Yakın zamanda idrar torbasına bir test yapılmış olması (sistoskopi)
- Yakın zamanda prostata bir test yapılmış olması (biyopsi)
- İdrar boşaltmak için idrar torbasına erişen bir kateterin (tüpün) yerleştirilmesi
- Yakın zamanda cinsel ilişki kurmuş olmak veya boşalmış olmak
Psa Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
Yakın zamanda yapılan ve “Renal and Urology” dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre çok düşük Psa seviyesi testosteron yetmezliği ile birlikte görülebilmektedir. Testosteron yetmezliğinin Psa düşüklüğünün nedeni mi yoksa sonucu mu olduğu ise net değil.
Bu araştırmanın sunduğu verilerin haricinde Psa düşüklüğü ile ilişkilendirilmiş herhangi bir sağlık sorunu bulunmamaktadır. Ancak aşağıdaki etkenler suni olarak Psa düşüklüğüne yol açarak olası bir prostat sorununun maskelenmesine neden olabilirler:
- Kolesterol düşürmek için kullanılan statin ilaçlar
- İltihap giderici ilaçlar
- Aşırı kilolu olmak (vücut yağı kan dolaşımında bulunan Psa miktarının düşmesine neden olur)
