Psikotik Depresyon (Psikoz Özelliklerinin Görüldüğü Majör Depresyon)

Majör depresyonu olan kişilerin %20’sinin psikoz belirtileri de yaşadığı belirlenmiştir. Bu kombinasyon bazen psikotik depresyon olarak da bilinmektedir. Psikiyatride ise daha teknik olan psikotik özelliklerin görüldüğü majör depresyon ifadesi kullanılmaktadır. Bu durum hastaların gerçek olmayan şeyleri duymasına, görmesine veya inanmasına neden olabilir.

Psikotik özelliklerin görüldüğü majör depresif bozuklukta iki farklı tür bulunmaktadır. Her ikisinde de sanrılar ve halüsinasyonlar görülür ama etkilenen kişi duygu durumu uyumlu psikotik özellikler ya da duygu durumu uyumsuz psikotik özellikler yaşayabilir.

Duygu durumu uyumlu psikotik özelliklerin görüldüğü majör depresif bozuklukta, halüsinasyonlar ve sanrılar tipik depresif nöbetlerle birlikte görülür. Bu duruma yetersiz hissetme, suçluluk duyma ya da kendini değersiz görme de eşlik eder. Duygu durumu uyumsuz psikotik özelliklerde ise halüsinasyonlar ve sanrılar depresyon nöbetlerinde görülmez. Bazı kişiler halüsinasyon ve sanrı gördüklerinde hem duygu durumu uyumsuz hem de duygu durumu uyumlu psikotik özelliklerin görüldüğü majör depresyon yaşayabilirler.

Psikotik depresyonu olan kişiler psikozla birlikte majör depresyonun belirtilerini yaşarlar.

Majör depresyonun belirtileri arasında şunlar bulunur:
Yorgunluk
Asabiyet
Odaklanmada zorlanma
Umutsuzluk veya çaresizlik hissi
Kişinin kendini değersiz görmesi ya da kendinden nefret etmesi
Sosyal izolasyon
Önceden keyif alınan aktivitelere karşı ilgi kaybı
Çok fazla ya da çok az uyumak
İştahta değişiklikler
Aniden kilo almak veya vermek
İntihar hakkında konuşmak veya intihar etmekle tehdit etmek

Psikoz, gerçeklikle bağın azalması şeklinde tanımlanır. Psikozun belirtileri arasında sanrılar, yanlış inanışlar, algının bozulması, halüsinasyon yani gerçekte var olmayan şeylerin görülmesi veya duyulması vardır.

Bazı kişilerde gerçekte olmadığı hâlde kanser hastası olduğuna inanmak gibi kendi sağlıkları üzerinde olumsuz inançlar oluşabilir. Bazılarında ise kendini sürekli eleştiren, hastaya “Yeterince iyi değilsin,” ya da “Yaşamayı hak etmiyorsun,” diyen bir iç ses olabilir.

Bu sanrılar ve halüsinasyonlar, bunları deneyimleyen kişiye oldukça gerçek görünebilir. Bu zamanlarda, hastalar kendilerine veya başkalarına zarar vermeye çalışabileceğinden insanları paniğe sürükleyebilirler. Bu nedenle psikotik depresyonu olan kişinin mümkün olduğu kadar kısa süre içerisinde tedavi alması önemlidir.

Birinin intihar edeceğini veya kendine ya da bir başkasına zarar vereceğini düşünüyorsanız:
112 acil servisi arayın.
Yardım gelene kadar kişinin yanında kalın.
Kişinin kendine zarar verebileceği her türlü silahı, bıçağı, ilacı ve diğer eşyaları uzaklaştırın.
Dinleyin ama yargılamayın, tartışmayın, tehdit etmeyin ya da bağırmayın.

Psikotik depresyonun tam nedeni bilinmemektedir. Ancak, ailesinde veya geçmişinde ruh hastalığı olan kişilerde psikotik depresyon yaşanma olasılığı daha fazladır. Bu durum kendi başına ortaya çıkabileceği gibi başka bir psikiyatrik sorunla beraber de görülebilir.

Araştırmacılar, genlerin ve stresin bir araya gelmesinin de beyindeki bazı kimyasalların üretilmesini etkileyerek psikotik depresyonun oluşmasına katkı sağladığına inanmaktadır. Vücuttaki hormonların dengesizliği akıl sağlığı sorunlarını tetikleyebilir.

Psikotik depresyona tanı konulurken yapılması gereken ilk şey fiziksel muayene yapmak ve kişinin belirtileri ile sağlık geçmişi hakkında sorular sormaktır. Belirtilere neden olabilecek diğer sağlık sorunlarının elenmesi için kan ve idrar tahlillerinin de yapılması gerekebilir. Kişinin ailesinde bipolar bozukluk varsa doktor mani ve hipomani nöbetlerinin varlığını da kontrol edebilir. Bu tür bir değerlendirme,  bipolar bozukluğun ihtimalini kanıtlamak ya da ortadan kaldırmak için gerekli olmasa da yanlış teşhis konulmasını engellemeye yardımcı olabilir.

Hasta, majör depresyon ve psikoz belirtileri deneyimliyorsa psikotik depresyondan şüphelenilebilir. Ancak, sağlık uzmanlarının kesin bir teşhis koyabilmesi oldukça zordur. Psikoz belirtileri fark edilmeyebilir ve insanlar genellikle halüsinasyon veya sanrı belirtilerinden bahsetmezler. Bu durumlarda kişinin psikiyatriste yönlendirilmesi gerekir.

Bunun dışında şu belirtilerin beşini veya daha fazlasını yaşamaları gerekir:
Endişe veya motor fonksiyonlarında yavaşlama
İştahta ve kiloda değişimler
Depresif mod
Odaklanmada zorlanma
Suçluluk hissi
Çok az ya da çok fazla uyuma
Çoğu aktiviteye karşı ilginin ve alınan zevkin azalması
Enerji seviyesinin düşmesi
Ölüm ve intihar hakkında düşünmek

Psikotik depresyon tanısının konulabilmesi için kişinin majör depresyon belirtilerinin yanında sanrı ve halüsinasyon gibi psikoz belirtilerini de göstermesi gerekmektedir.

Şu an için psikotik depresyonun tedavisinde kullanılmak üzere Gıda ve İlaç Kurumu’nun onayından geçmiş bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Ancak, bu durum antidepresan ve antipsikotik ilaçların ya da elektrokonvülsif tedavinin kullanılmasıyla tedavi edilebilir. Tüm ruh sağlığı sorunlarında olduğu gibi, hastalar ve hasta yakınlarının tüm tedavi seçeneklerini doktorlarıyla konuşmaları gerekmektedir.

Çoğu doktor bu durumda antidepresan ve antipsikoz ilaçlarının bir arada kullanılmasını önerir. Bu ilaçlar, psikotik depresyon yaşayan kişilerde dengesi bozulan nörotransmitterleri etkiler.

Çoğu durumda fluoksetin (Prozac) gibi seçici serotonin geri alım engelleyiciler şu antipsikoz ilaçlarından biriyle birlikte kullanılabilir:

• Olanzapin (Zyprexa)
• Ketiapin (Seroquel)
• Risperidon (Risperdal)

Ancak, bu ilaçların etkilerini gösterebilmeleri için birkaç haftanın geçmesi gerekmektedir.

Psikotik depresyonu olan bazı kişiler, ilaçlara diğerleri kadar iyi tepki vermeyebilirler. Bu durumda elektrokonvülsif terapinin, belirtileri rahatlatmak için kullanılması gerekebilir. Elektroşok tedavisi olarak da bilinen elektrokonvülsif tedavinin intihar düşünceleri olan ve psikotik depresyon yaşayan kişiler için güvenli ve etkili olduğu kanıtlanmıştır. Genellikle bir psikiyatrist tarafından uygulanan elektrokonvülsif tedavi sırasında, kontrollü oranlarda elektrik akımları beyne gönderilir. Bunun yapılması hafif bir kasılmaya neden olarak beyindeki nörotransmitter seviyesinin artmasına neden olur. Elektrokonvülsif tedavi genel anestezi ile hastanede uygulanır.

Psikotik depresyonu olan birinde hastalığın ilerleyişi tedavinin ne kadar kısa süre içinde alındığına göre değişiklik gösterebilir. Çoğu durumda psikotik depresyon etkili bir şekilde tedavi edilebilir. Psikotik depresyonunuz varsa belirtilerin tekrar ortaya çıkmasının engellenmesi için uzun süre boyunca tedavinize bağlı kalmalısınız. Tedavi sırasında düzenli olarak doktor randevularınıza da gitmeniz gerekir.

Kaynak: Healthline