Romatoid artrit, nedeni belli olmadığı gibi kesin bir tedavisi de olmayan bir tür eklem hastalığıdır. Birçok farklı tedavi seçeneği sayesinde hastalık belirtileri hafifletilebilir, seyri yavaşlatılabilir.
Romatoid Artrit Belirtileri
Romatoid artrit temel olarak eklemleri etkileyen bir hastalıktır. Vücuttaki herhangi bir eklemde görülebilir. Ancak el ve ayaklardaki küçük eklemler genellikle ilk etkilenenler olmaktadır. Belirtiler genellikle simetriktir, yani vücudun sol ve sağ tarafındaki aynı eklemlerde, aynı şiddette belirti görülür.
Yaygın görülen eklem belirtileri şunlardır:
1) Ağrı
Romatoid artrit eklemlerde zonklama şeklinde veya kesintisiz ağrıya neden olabilir. Sabahları daha şiddetlidir, bir süre hareketsiz kaldıktan sonra da şiddetlenebilir.
2) Eklem katılığı
Romatoid artritin etkilediği eklemler sert ve katı olabilir. Örneğin elleriniz etkilendiyse parmaklarınızı bükemeyebilir veya elinizi yumruk yapamayabilirsiniz.
- Ağrıda olduğu gibi eklem katılığı da sabahları daha şiddetlidir (sabah sertliği). Uzun süre hareketsiz kalınca da şiddetlenebilir.
- Osteoartrit hastalığı da romatoid artrit gibi sabah sertliğine neden olur, ancak uyandıktan sonra yarım saat içerisinde kaybolur. Romatoid artritin neden olduğu sabah sertliği genellikle daha uzun sürer.
3) Şişme, ısınma ve kızarma
Romatoid artritin etkilediği eklem yüzeyleri iltihap kapar; bu yüzden eklemler şişer, ısınır ve dokunmaya karşı hassaslaşır. Ciltte kızarıklık oluşabilir.
- Bazı kişilerin eklem yakınındaki cilt altlarında romatoid nodül adı verilen şişlikler de oluşabilir.
4) Diğer belirtiler
Romatoid artrit, aşağıdaki daha genel belirtilere de neden olabilir:
- Yorgunluk, enerjisizlik
- Yüksek ateş
- Terleme
- İştah kaybı, kilo kaybı
- Göz kuruluğu
- Göğüs ağrısı
Romatoid Artrit Neden Olur?
Romatoid artrit otoimmün bir hastalıktır. Yani normalde virüs ve bakterilerle savaşması gereken bağışıklık sisteminin, hatalı hareket ederek sağlıklı vücut hücrelerine saldırması ile ortaya çıkıyor. Ama bu süreci neyin başlattığı bilinmiyor.
Aşağıdaki etkenler romatoid artrit görülmesi riskini artırabilir:
1) Sigara İçmek
Bazı araştırmalar sigara içenlerde romatoid artrit görülmesi riskinin daha fazla olduğunu gösteriyor. Sigara, romatoid artritin neden olduğu eklem ağrısı ve katılığı gibi belirtilerin hafiflemesini sağlayabiliyor, ancak ikincil etkileri yüzünden hastalık seyrinin şiddetlenmesine yol açabiliyor.
2) Bazı Hormonlar
Romatoid artrit kadınlarda erkeklerden daha fazla görülen bir hastalık. Bu durum hastalığın östrojen veya prolaktin gibi hormonlarla ilgisinin olabileceği düşüncesini doğuruyor.
- Hamile kalmak romatoid artrit belirtilerinin zayıflamasını sağlıyor. Ayrıca hamilelik esnasında hastalığın ilk defa ortaya çıkma riski çok düşük.
- Doğumdan bir iki hafta sonra romatoid artrit atakları sıklaşıyor. Bunun nedeni süt üretiminden sorumlu olan prolaktin hormonu olabilir.
- Romatoid artrit, doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda daha az görülüyor.
3) Kalıtsal Etkenler
Romatoid artritin sonraki nesillere gen yolu ile aktarıldığına dair elimizde biraz delil var. Ancak hastalığın gen yolu ile aktarılması riski düşük, çünkü genlerin romatoid artrit üzerindeki etkisi fazla değil.
4) Bazı Gıdalar
Kırmızı et açısından zengin, C vitamini açısından fakir olan diyetlerin romatoid artrit riskini artırdığını gösteren bazı çalışmalar var.
Romatoid Artrit Tedavisi
Tedavide hastalık belirtilerinin hafifletilmesi veya yok edilmesi amaçlanır. Romatoid artriti tamamen iyileştiren bir tedavi henüz geliştirilmemiştir.
1) İlaç Tedavisi
Hastalığın ilk dönemlerinde yan etkileri az olan ilaçlar önerilecektir. İlerleyen dönemlerde daha güçlü ilaçların kullanılması gerekebilir. Önerilebilecek bazı ilaçlar şunlardır:
NSAID (Steroit Olmayan İltihap Gidericiler): Ağrı kesici ve iltihap giderici etki gösterirler. Advil ve Motrin gibi örnekleri vardır. NSAID’ler hastalığın seyrini yavaşlatmaz, sadece belirtilerini ortadan kaldırır.
Kortikosteroitler: Eklem hasarını yavaşlatır, eklem iltihabını azaltır, ağrıyı dindirir. Genellikle NSAID ilaçlardan fayda görmeyen kişilerde kullanılır.
- Ekleme direk şırınga edilebilirler.
- Anında rahatlama hissedilecektir. İlacın etkisi (hastalığın şiddetine göre değişebilmekle birlikte) aylarca sürebilir.
- Prednizon, metilprednizon gibi örnekleri vardır.
Şeker hastalığı, katarakt gibi yan etkilere neden olabilir.
Hastalık Yavaşlatıcı Romatizma İlaçları: Bu ilaçlar hastalık seyrini yavaşlattıkları gibi, kalıcı eklem ve doku hasarlarının da önüne geçebilir. Ne kadar erken dönemde alınmaya başlarlarsa o kadar etkili olurlar.
- İlacın faydalı etkisinin ortaya çıkması altı ayı bulabilir. Faydalı olmuyor düşüncesi ile ilaç kullanımı bırakılmamalıdır.
- Leflunomid, metotreksat, sulfasalazin, minosiklin, hidroksiklorokin gibi örnekleri vardır. Hasta için en uygun olan türü bulunana kadar birkaç kez ilaç değişimi gerekebilir.
Bağışıklık Baskılayıcılar: Romatoid artrit bağışıklık sisteminin aktivitesi sonucu ortaya çıktığı için, baskılayıcı ilaçlar sayesinde hastalık seyri yavaşlatılabilir ve hafifletilebilir. Siklosporin, azotiyoprin, infliksimab gibi örnekleri vardır.
2) Cerrahi Müdahale
İlaç tedavisinin yetersiz kaldığı vakalarda eklem hasarını gidermek, eklemin işlerliğini sağlamak ve ağrıyı azaltmak için aşağıdaki cerrahi müdahaleler uygulanabilir:
Artroplasti: Tüm eklemin yeniden şekillendirilmesi ve yenilenmesi ameliyatıdır. Hasar gören dokular alınır ve metal-plastik protezler yerleştirilir.
Tendon onarımı: Gevşeyen, yırtılan veya çok fazla hasar gören tendonlar ameliyatla onarılabilir.
Sinovektomi: Eklemlerin sinovyum tabakası iltihap kaparsa, alınması ameliyatıdır.
Artrodez: Eklem yenilemenin mümkün olmadığı vakalarda kemiklerin birbirine kaynatılması ve eklemin sabitlenmesi ameliyatıdır.
3) Sıcak-Soğuk Uygulama
Gergin kaslar sıcak uygulama sayesinde çözülebilir. 15 dakikalık sıcak duş işe yarayacaktır. Ağrıyı azaltmak için ise soğuk uygulama yapılabilir. Ayrıca;
- Romatoid artrit atağı geldiği zaman hasta olabildiğince dinlenmeli ve hareketsiz kalmalıdır.
- Hastalık belirtileri ortada yokken kişi düzenli olarak egzersiz yapmalıdır.
- Akupunktur, kayropraktik, elektroterapi, hidroterapi, masaj, gıda takviyeleri veya osteopati gibi alternatif tedavi yöntemleri denenebilir.
