Sabah Depresyonu: Nedir ve Nasıl Tedavi Edilir?

Sabah Depresyonunun Nedenleri

2013 yılında yapılan bir çalışma, depresyonu olan kişilerin genellikle biyolojik saatlerinin bozulduğunu göstermektedir. Bu bozulma, sabah depresyonuna neden olan etkenlerden sadece biridir.

→Vücudunuz, geceleri daha uykulu ve sabahları da uyanık ve tetikte olmanızı sağlayan, 24 saatten oluşan bir iç saate sahiptir. Bu doğal uyku ve uyanma döngüsü biyolojik saat olarak bilinmektedir.

→Biyolojik ritim ya da vücudun doğal saati, kalp atışınızdan vücut ısınıza kadar pek çok şeyi düzenlemektedir. Bu saat aynı zamanda enerjinizi, düşünme şeklinizi, tetikte olmanızı ve duygu durumunuzu da etkiler. Bu günlük ritim, duygu durumunuzu kararlı olmasına ve sağlık durumunuzun korunmasına yardımcı olur.

→Kortizol ve melatonin gibi bazı hormonların ritmi, vücudu belli olaylara hazırlar. Örneğin, vücudunuz güneş doğduğunda kortizol üretir. Bu hormon size enerji verir. Böylece kendinizi gün içinde aktif ve uyanık hissedersiniz. Güneş battığında vücudunuz melatonin üretir. Bu hormon ise uykunuzu getirir.

→Bu ritim bozulduğunda vücudunuz hormonları günün farklı saatlerinde üretmeye başlar. Bu durum ise fiziksel ve duygusal sağlığınız üzerinde olumsuz etkiler oluşturur. Örneğin, vücudunuz gün içinde melatonin ürettiğinde kendinizi yorgun ve asabi hissedersiniz.

Sabah Depresyonunun Belirtileri

Sabah depresyonu olan kişiler genellikle sabahları üzgünlük ve kasvet gibi ciddi belirtiler yaşayabilirler. Ancak, bu hisler gün içinde düzelir.

Belirtiler arasında şunlar bulunur:
Sabahları uyanmak ve yataktan kalkmakta zorlanmak
Güne başlarken enerjisiz hissetmek
Duş almak ya da kahve yapmak gibi basit işlerin kişiye zor gelmesi
Fiziksel ve bilişsel işlevlerin azalması (düşünmenin bulanması)
Dalgınlık ya da konsantrasyon düşüklüğü
Yoğun endişe ya da bunalma
Önceden keyif alınan aktivitelere karşı ilgi kaybı
Boşluk hissi
İştahta değişiklikler
Hipersomnia (normalden daha fazla uyuma)

Sabah Depresyonunun Teşhisi

→Sabah depresyonu, depresyondan ayrı bir teşhis gerektirmediğinden kendine has teşhis kritlerlerine sahip değildir. Bunun anlamı, sabah depresyonunu yaşadığınızın anlaşılması için doktorunuzun bakıp karar verebileceği belirtilerin olmamasıdır. Ancak, sabah depresyonunuzun olduğuna karar verebilmek için doktorunuz ya da terapistiniz uyku düzeninizi ve gün içinde duygu durumunuzda olan değişiklikleri size sorabilir.

Doktorunuzun sorabileceği sorunların arasında şunlar bulunur:

Belirtileriniz genellikle sabahları mı yoksa akşamları mı oluyor?
Sabahları yataktan kalkıp güne başlamakta zorlanıyor musunuz?
Duygu durumunuz gün içinde ani bir şekilde değişiyor mu?
Normale göre odaklanma sorunu yaşıyor musunuz?
Genellikle keyif aldığınız aktivitelerden hâlâ keyif alıyor musunuz?
Günlük rutininiz son zamanlarda değişti mi?
Moralinizi düzelten bir şey varsa nedir?

Sabah Depresyonunun Tedavisi

Sabah depresyonunu rahatlamak için faydalanabileceğiniz birkaç yöntem:

1 İlaç

2 Konuşma Terapisi
Kişilerarası tedavi, bilişsel davranış terapisi gibi konuşma terapileri sabah depresyonunu tedavi edebilir. İlaç ve konuşma terapisi bir arada kullanıldığında etkilidir.

Bu terapiler, depresyonu düzelten ya da kötüleştiren durumların neler olduğunun belirlenmesine yardımcı olabilir. Bu durumlar arasında romantik ilişkiler, iş yerinde yaşanan sorunlar ya da olumsuz düşünce yapısı olabilir.

3 Işık Tedavisi
Parlak ışık tedavisi ya da fototerapi olarak da bilinen ışık tedavisi sabah depresyonu olan kişilerin tedavi olmasına yardımcı olabilir. Bu tür bir tedavide ışık veren bir kutunun yanına oturmanız ya da bu ışığın olduğu yerde çalışmanız gerekir. Bu kutu, doğal ışığı taklit eden parlak ışık yayar.

Işığa maruz kalmanın, duygu durumuyla ilişkisi olan beyin kimyasallarını etkilediğine inanılır. Genellikle mevsime bağlı duygusal rahatsızlığın tedavisinde kullanılsa da bu tedavi yöntemi depresyonu olan kişilere de yardımcı olabilir.

4 Elektrokonvülsif Terapi
Elektrokonvülsif terapi, etkili bir tedavidir. Bu uygulamayla elektrik akımları kasten beyne gönderilir ve kasılma oluşturulur. Tedavi, beyin kimyasında depresyonun belirtilerini tersine çevirecek değişikliklere neden olur.

Elektrokonvülsif terapinin genel anestezi altında yani bayıltılarak yapılması güvenlidir. Oluşabilecek riskleri en aza indirmek ve en iyi sonucu alabilmek için elektrik akımları kontrollü bir şekilde verilir.

Ne Yapabilirsiniz?

Bu tedavilerin yanı sıra, uyku düzeninizde ufak değişiklikler yapmanız yardımcı olacaktır. Bu değişiklikler uyuyup uyanma döngünüzü biyolojik saatinizle birlikte düzenlemesine ve depresyonun belirtilerinin azaltılmasına yardımcı olabilir.

Bazı Öneriler:
Her gün aynı saatte yatağa gidip, aynı saatte uyanın.
Yemeklerinizi her gün aynı saatlerde yiyin.
Uzun kestirmeler yapmayın.
Rahat uyumanızı sağlaması için karanlık, sessiz ve serin bir odada uyuyun.
Kafein, alkol ve tütün ürünleri gibi gece uykunuzu engelleyecek maddelerden uzak durun.
Daha sık egzersiz yapın ancak yatağa girmeden en az 4 saat öncesinde yorucu egzersizleri bırakın.

→Bu adımları atmanız, biyolojik saatinizin düzenlenmesine ve doğru hormonların doğru zamanlarda üretilmesine yardımcı olacaktır. Bu durum, duygu durumunuzun düzelmesine ve diğer belirtilerin hafiflemesine de yardımcı olacaktır.

Doktorunuzla Konuşun

Depresyonun diğer belirtilerinde olduğu gibi sabah depresyonu da tedavi edilebilirdir. Sabah depresyonunuzun olduğunu düşünüyorsanız doktorunuzla konuşmalısınız. Doktorunuz sizinle, yaşadığınız belirtilerle ve tedavi planıyla ilgili olarak konuşacaktır.

Kaynak: Healthline