Sarı Humma: Ölümcül Olabilir!

Sarı humma hızla gelişir, semptomlar maruz kaldıktan üç ila altı gün sonra ortaya çıkar. Enfeksiyonun ilk belirtileri influenza virüsününkilere benzer. Şunları içerirler:

• Baş ağrısı
• Kas ağrıları
• Eklem ağrıları
• Titreme
• Ateş

Akut Faz

Bu aşama genellikle üç ila dört gün sürer. Yaygın semptomlar şunlardır:

• Baş ağrısı
• Kas ağrıları
• Eklem ağrıları
• Ateş
• Cilt kızarması
• İştah kaybı
• Heyecan
• Sırt ağrısı

⇒Akut faz bittikten sonra belirtiler kaybolmaya başlar. Birçok insan bu aşamada sarı hummadan iyileşir, ancak bazı insanlar bu durumun daha ciddi bir versiyonunu geliştirir.

Zehirli Faz

⇒Akut fazda yaşadığınız belirtiler 24 saate kadar kaybolabilir. Ardından, bu belirtiler yeni ve daha ciddi belirtilerle birlikte geri dönecektir. Bunlar şunları içerir:

• Azalmış idrara çıkma
• Karın ağrısı
• Kusma (bazen kanla)
• Kalp ritmi sorunları
• Nöbetler
• Sayıklama
• Burun, ağız ve gözlerden kanama

⇒Hastalığın bu evresi genellikle ölümcüldür, ancak sarı hummalı kişilerin yalnızca %15’i bu evreye girer.

⇒Flavivirüs, sarı hummaya neden olur ve enfekte sivrisinek sizi ısırdığında iletilir. Sivrisinekler, enfekte bir insan veya maymunu ısırdıklarında virüsle enfekte olurlar. Hastalık bir kişiden diğerine yayılamaz.

⇒Sivrisinekler tropikal yağmur ormanlarında, nemli ve yarı nemli ortamlarda ve de durgun su kütlelerinde ürerler. İnsanlar ve enfekte sivrisinekler arasında daha fazla temas olması, özellikle de sarı humma için aşılanmayan alanlarda küçük ölçekli salgınlar yaratabilir.

⇒Sarı humma için aşılanmayan ve enfekte sivrisineklerin yaşadığı bölgelerde yaşayanlar risk altındadır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, her yıl tahminen 200.000 kişi enfekte olmaktadır. Vakaların çoğu, Ruanda ve Sierra Leone de dahil olmak üzere Afrika’da 32 ülkesinde ve Latin Amerika’da ve de aşağıdaki 13 ülkede meydana gelir:

• Bolivya
• Brezilya
• Kolombiya
• Ekvador
• Peru

⇒Son zamanlarda seyahat ediyorsanız ve grip benzeri semptomlar yaşıyorsanız hemen doktorunuza görünün. Doktorunuz size, yaşadığınız belirtiler ve yakın zamanda seyahat ettiyseniz seyahatiniz hakkında sorular soracaktır. Doktorunuz sarı humma geçirdiğinizden şüpheleniyorsa, kan testi isteyecektir.

⇒Kan numuneniz, virüsün varlığı veya virüsle savaşan antikorlar için analiz edilir.

⇒Sarı hummanın tedavisi yoktur. Tedavi, semptomları yönetmeyi ve bağışıklık sisteminizin enfeksiyonla mücadelede yardım etmesini içerir:

• Muhtemelen damarlarınızdan yeterince sıvı almak
• Oksijen almak
• Sağlıklı bir kan basıncını korumak
• Kan nakli almak
• Böbrek yetmezliği yaşarsanız diyaliz olması
• Gelişebilecek diğer enfeksiyonlar için tedavi almak

⇒DSÖ bu durumun ciddi semptomlar geliştiren insanların %50’sinin öleceğini tahmin etmektedir. Bağışıklık sistemi zayıflamış daha yaşlı yetişkinler ciddi bir komplikasyon geliştirmede en büyük riske sahiptirler.

⇒Aşı, sarı hummayı önlemenin tek yoludur. Sarı humma aşısı tek bir aşı olarak verilir. Vücudunuzun bağışıklık oluşturmasına yardımcı olan canlı ve zayıflamış bir virüs versiyonunu içerir. Hastalık Kontrol Merkezleri (CDC), 9 aydan 59 yaşına kadar olan ve sarı humma riskinin mevcut olduğu bir bölgede yaşayan ya da uğramış bir kimsenin aşılanmasını önermektedir.

⇒Uluslararası seyahat etmeyi planlıyorsanız, yeni bir aşı yaptırmanız gerekip gerekmediğini görmek için CDC web sitesine bakın.

Aşı yaptırmaması gereken insan grupları şunlardır:

• Yumurtalara, tavuk proteinlerine veya jelatine karşı ciddi alerjileri olan kişiler
• 6 aydan küçük bebekler
• HIV, AIDS veya bağışıklık sistemini riske sokan diğer rahatsızlıkları olan kişiler

⇒60 yaşından büyükseniz ve virüsü olabilecek bir bölgeye seyahat etmeyi düşünüyorsanız, aşı yaptırmayı doktorunuzla görüşmelisiniz.

⇒6 ila 8 aylık bir bebekle seyahat ediyorsanız veya emziren bir anneyseniz, mümkünse bu bölgelere seyahat etmeyi ertelemelisiniz veya aşı konusunda doktorunuzla konuşmalısınız.

Aşı son derece güvenli olarak kabul edilir. Tek bir doz en az 10 yıl boyunca koruma sağlar. Yan etkiler şunları içerebilir:

• Hafif bir baş ağrısı
• Kas ağrısı
• Yorgunluk
• Düşük ateş

⇒Diğer önleme yöntemleri arasında böcek kovucu kullanılması, sivrisinek ısırıklarının miktarını azaltmak için giysiler giyilmesi ve böceklerin ısırığının en yoğun zamanlarda içeride kalmak yer alır.

Kaynak: Healthline