Sarı nokta hastalığı (makula dejenerasyonu) gözün retina kısmında oluşan bozulmaların yol açtığı bir hastalıktır. Genellikle elli yaşını geçmiş olan kişilerde ortaya çıkar. Atmış beş yaş üzerindeki her on kişiden birinde olduğu düşünülen sarı nokta hastalığı görme sorunlarına neden olmaktadır.
Sarı Nokta Hastalığı Belirtileri
İlk önce yakın ve uzak merkezi görüşte bulanıklık ortaya çıkar. Önce görme alanının ortasında başlayan puslu ve gölgeli görüş hastalık ilerledikçe görme alanının tamamına yayılabilir. Diğer belirtiler şunlardır:
- Görme alanında kör noktaların oluşmaya başlaması
- Renklerin ve detayların görülmesinde zorlanma
- Düz çizgileri dalgalı görmek
- Merkezi görüş alanında bozulma veya kayıp
- Renkleri ve ton farklarını ayırt edememe
- Daha güçlü ışığa ihtiyaç duyma
- Yoğun ışığa adapte olamama (örneğin pencereden gelen parlak güneş ışığı dışarının görülmemesine neden olabilir)
- Derinlik algısında kayıp
- Nesnelerin bir gözde diğerine göre daha küçükmüş gibi algılanması
Sarı Nokta Hastalığı Neden Olur?
1) Kuru Tip Sarı Nokta Hastalığı Nedenleri
Yaşlılık: Gözün arkasında bulunan, detayların ve derinliğin algılanmasını sağlayan makula adlı bir bölge vardır. Makuladaki ışığa duyarlı hücreler zaman geçtikçe zayıflamaya başlar. Bu durum aşamalı olarak artarak sarı nokta hastalığına neden olabilir.
Artık Birikimi: Göz retinasında zamanla biriken artıklar drusen adı verilen tortulara neden olur. Bu tortular katman oluşturmaya başlayınca makuladaki ışığa duyarlı hücreler azalır. Merkezi görüş bu şekilde kaybolur.
2) Islak Tip Sarı Nokta Hastalığı Nedenleri
Sorunlu damar oluşumu: Gözde vücut faaliyetleri sonucu zamanla biriken tortuları yok etmek için kan damarları oluşmaya başlar. Ancak bu kılcal damarlar makula arkasında oluşunca o bölgeye zarar vererek sarı nokta hastalığına neden olabiliyor.
3) Risk Faktörleri
Aşağıdaki etkenlerin neden sarı nokta hastalığını tetikledikleri bilinmiyor. Ancak istatistiki veriler bu faktörlerin önemli oranda sarı nokta hastalığına neden olduklarını gösteriyor:
- Sigara: Sigara içen kişilerde sarı nokta hastalığı görülmesi ihtimali içmeyenlere oranla dört kat daha fazla. Sigara içme süresi uzadıkça risk de büyüyor.
- Yaşlanma
- Önceki nesillerde sarı nokta hastalığı bulunan bir kişinin olması
- Uzun süre ile günde dört üniteden fazla alkol tüketmek (dört ünite alkol, 12% alkol içeriği olan iki kadeh şaraba eşit )
- Yaşam süresince uzun süre ile güneşe maruz kalmış olmak
- Aşırı kilolu olmak
- Yüksek tansiyonlu olmak ve kalp hastalıklarının varlığı (bu konuda sınırlı miktarda çalışma var, kesin olarak bilinmiyor)
Sarı Nokta Hastalığı Tedavisi
1) Görme Aparatları
Kuru tip sarı nokta hastalığında tamamen görme kaybı oluşmaz. Görme alanındaki merkez dışında kalan bölgelerin yardımı ile görüş devam eder. Bu durumlarda aşağıdaki aparatların yardımı dokunacaktır:
- Büyüteç-mercekler
- Okunan ögelerin büyük punto ile yazılmış olması
- Parlak okuma ışıkları
- İnternet ve bilgisayar kullanımını kolaylaştıracak ekran okuma yazılım programları
2) Beslenme Önerileri
- C, E ve A vitamini (beta karoten) kuru tip sarı nokta hastalığının ilerlemesini yavaşlatır, ıslak tipe yakalanma riskini azaltır. Portakal, kivi, yeşil yapraklı sebze, domates ve havuç tüketin.
- Lutein ve zeaksantin de benzeri etki sağlar. Elde etmek için yeşil yapraklı sebzeleri bol bol tüketin. Onun dışında şeftali, mango ve mısır yiyebilirsiniz.
3) Anti VEGF İlaç Tedavisi
Anti VEGF (vascular endothelial growth factor, damar endotel gelişim faktörü) ilaçlar sayesinde ıslak tip sarı nokta hastalığında gözde yeni damar oluşumlarının önüne geçilmeye çalışılır.
- İşlem esnasında Ranibizumab ve aflibercept ilaçları kullanılmaktadır.
- Bu ilaçlar çok ince şırıngalarla göze enjekte edilir. Rahatsızlık vermemesi için öncesinde uyuşturucu göz damlaları kullanılabilir.
- Bazı vakalarda ilaç enjekte edilir edilmez kılcal damarlarda küçülme yaşanarak ıslak tip sarı nokta hastalığının gerilediği gözlemlenmektedir. Ancak tamamen kaybolması beklenmemelidir.
4) Fotodinamik Tedavi
Bu tedavide kol damarlarından ışığa duyarlı verteporfin ilacı verilir. Bu ilaç makuladaki hücrelere bağlanır. Sonra göze düşük kuvvetteki bir lazer ışını gönderilir. Vertoprofin lazer ışınını emer, aktifleşir. Aktifleşince olağan dışı gelişen damarları yok eder, sağlıklı dokuları rahatlatır.
5) Cerrahi Müdahale
Aşağıdaki operasyonlardan uygun olanı tercih edilebilir:
Lazer fotokoagülasyon: Göz çukuruna (fovea) yakın olmayan ıslak tip sarı nokta hastalığında uygulanabilir. Güçlü lazer ışınları kullanılarak hasarlı dokular yakılır.
Maküler yer değiştirme: Ameliyatla birlikte makula tabakası gözün sağlıklı tabakalarına kaydırılır.
Lens yerleştirme: Operasyon esnasında gözün lens tabakası alınır, merkezi görüşü netleştiren yapay bir lens yerleştirilir.
