Sedimantasyon (ESR) Nedir? Değerleri Ne Anlama Geliyor?

Sedimantasyon sayesinde aşağıdaki hastalıkların varlığı veya gelişimi hakkında fikir yürütmek kolaylaşır:

• Eklem, damar ve diğer vücut iltihapları
• Apseler
• Bağışıklık sistemi sorunları
• Kanser

Test tübündeki kırmızı kan hücrelerinin 1 saatte ne kadarının dibe çöktüğü, sedimantasyon değerini verir. Sedimantasyonun normal değer aralıkları aşağıdaki gibidir:

• Erkeklerde saatte 0 – 15 milimetre
• Kadınlarda saatte 0 – 20 milimetre
• Yaşlılarda bu değerler hafifçe yükselebilir.
• Yenidoğanlarda saatte 0 – 2 milimetre
• Çocuklarda 0 – 10 milimetre

Sedimantasyon yüksekliğinde vücutta bir iltihabın söz konusu olduğu veya teşhisi konulmuş iltihaplı bir hastalığın etki gücünün devam ettiği çıkarımı yapılabilir. Bu durumda bazı proteinler kırmızı kan hücrelerinin bir araya gelerek daha hızlı çökmelerine neden olur.

• Sedimantasyon yüksekliği hastalık tespitinde tek başına kullanılamaz. Diğer hastalık belirtileri ve tahlil sonuçları ile birlikte okunmalıdır.

1)  Bulaşıcı İltihaplı Hastalıklar

Virüs, bakteri ve mantar gibi zararlı canlıların neden olduğu aşağıdaki iltihaplı hastalıklar sedimantasyon yüksekliğine neden olabilir:

• Zatürre
• Pelvik inflamatuar hastalık
• Apandisit
• Ateşli romatizma
• Tüberküloz
• Böbrek, kemik, deri, eklem veya kalp kapakçığı iltihapları
• Birçok farklı virüs kaynaklı iltihap
• Vücut genelinde görülen (sistemik) iltihaplar

2)  Diğer İltihaplar

Salgı bezlerinde, kaslarda, eklemlerde veya damarlarda iltihaba neden olan aşağıdaki hastalıklar sedimantasyon yüksekliğine neden olur:

• Romatizmal polimiyalji
• Dev hücreli arterit
• Graves hastalığı: Tiroit bezi iltihabı
• Psoriatik artrit: İltihaplı deri ile birlikte görülen eklem iltihabı
• Septik artrit: Bakteri kaynaklı eklem iltihabı
• Reaktif artrit: Ani gelişen eklem iltihabı
• Polimiyozit: Kas dokusunda iltihaba neden olan bir hastalık

3)  Bağışıklık Sistemi Sorunları

Bağışıklık sisteminin hata ile sağlıklı vücut hücrelerine hasar vermesi ile karakterize olan aşağıdaki gibi hastalıklar sedimantasyon yüksekliğine neden olabilirler:

• Sistemik lupus eritematozu
• Deri veremi
• Romatizmal eklem iltihabı
• Alerjik damar iltihabı
• Hiperfibrinojenemi: kanın pıhtılaşmasını sağlayan fibrinojen maddelerin aşırı miktarda olması sorunu
• Makroglobülinemi: Kanın koyulaşmasına neden olacak ağır maddelerin artışı

4)  Kanser

Sedimantasyon yüksekliği kanser belirtisi midir? Tam tersi birçok farklı kanser türü sedimantasyon yüksekliğine neden olabilir. Bazıları şunlardır:

• Lenfoma
• Multipl miyelom

5)  Diğer Nedenler

Aşağıdaki etkenler de sedimantasyon yüksekliğine neden olabilir:

• Hamilelik
• Pre-eklampsi: Gebeliğin ikinci yarısında ortaya çıkabilen hamilelik kan zehirlenmesi

Sedimantasyon düşüklüğü genellikle vücuttaki iltihap miktarının veya iltihapla karakterize olmuş herhangi bir hastalık aktivitesinin düşük olduğu anlamına gelir.

• Bazı iltihaplar sedimantasyon yüksekliğine neden olmaz. Dolayısıyla sedimantasyon düşüklüğü her zaman hastalığın olmadığı anlamına gelmez.
• Bazı sorunlar farklı etkileri ile sedimantasyon düşüklüğüne yol açabilir.

1)  Sağlıklı Olmak

Sedimantasyon değerinin 0 olması bile tamamen sağlıklı olabilir. Düşük sedimantasyon genellikle sağlıklı, iltihapsız bir bünyeye sahip olunduğu anlamına gelir.

Ancak aşağıda sıraladığımız etkenler vücutta iltihap olmasına rağmen sedimantasyon değerinin düşük çıkmasına, dolayısıyla hastalık teşhisinin zorlaşmasına neden olabilirler.

2)  Bazı Hastalıklar

Aşağıdaki hastalıklar ve vücut dengesizlikleri sedimantasyon değerini beklenenden daha aşağı çekebilirler:

• Yüksek kan şekeri seviyesi
• İlerlemiş karaciğer hastalıkları
• Orak hücre hastalığı
• Kalp yetmezliği
• Hiperviskozite: Kan yoğunluğunun artması
• Hipofibrinojemi: Kanın pıhtılaşmasını sağlayan fibrinojen madde sayısının azalması
• Karaciğer veya böbrek sorunlarından kaynaklanan düşük kan plazması proteinleri

3)  Sahte Düşüklük

Aşağıdaki etkenleri taşıyan kişilerin kan tahlillerinde okunan sedimantasyon değeri beklenmedik şekilde düşük olabilir:

• Lösemi
• Polisitemi rubra: Kırmızı kan hücresi (alyuvar) artışı ve dalak büyümesi belirtilerine neden olan, nedeni bilinmeyen kan hastalığı