Sepsis (kan zehirlenmesi, septik şok) hayati tehlikeye neden olabilen bir durumdur, acil tıbbi müdahale gerektirir. Büyük yarası olanlar, şiddetli bir hastalık geçirenler ve bağışıklık sistemi sorunları olan kişiler dikkatli olmalıdır.
Sepsis (Kan Zehirlenmesi) Belirtileri
Sepsisin olası ilk belirtileri şunlardır:
- Yüksek ateş veya düşük vücut sıcaklığı
- Titreme
- Nabız yükselmesi
- Solunumun hızlanması
Sepsis yaşayan kişi şoka girerse (septik şok) aşağıdaki ciddi sorunlar baş gösterebilir:
- Baş dönmesi, bayılma
- Zihin bulanıklığı, konsantrasyon bozukluğu
- İshal, bulantı, kusma
- Konuşmanın kayması
- Şiddetli kas ağrısı
- Ciddi nefes darlığı
- İdrarda azalma, bir gün boyunca tuvalete çıkmama
- Soğuk, nemli, solgun veya alacalı cilt
- Bilinç kaybı
Bu belirtilerin çoğu tansiyonun aniden tehlikeli seviyelere düşmesinden kaynaklanır.
Sepsis (Kan Zehirlenmesi) Neden Olur?
Bağışıklık sistemimiz bulaşıcı hastalıklara tepki gösterir. Bu tepki esnasında birtakım kimyasallar salgılayarak zararlı mikroorganizmalarla mücadele eder. Bu kimyasalların miktarı kişinin kendine zarar vereceği düzeye yükselirse sepsis ortaya çıkabilir.
1) Akciğer, İdrar Yolu Ve Karın Bölgesi İltihapları
Bulaşıcı hastalıkların neden olduğu ve vücudun herhangi bir yerinde görülebilen hemen hemen her türlü iltihap sepsise yol açabilir. Ancak sepsise en çok neden olan iltihaplar akciğerlerde, idrar yolunda veya karın bölgesinde görülen iltihaplardır.
Sepsisin yaygın nedenleri şunlardır:
- Zatürre
- Böbrek, idrar torbası, üretra iltihapları
- Peritonit (Karın zarı iltihabı)
- Apandisit
- Kolesistit (Safra kesesi iltihabı)
- Safra kanalı iltihabı
- Selülit vb. cilt iltihapları: Damar içi ilaç, gıda vb. verebilmek için kullanılan kateterler buna neden olabilir.
- Ameliyat sonrasında kapılan iltihaplar
- Menenjit vb. sinir sistemi-beyin iltihapları
- Nadiren grip, nezle
- Kalp ve kemik iltihapları
2) Şeker Hastalığı
Herkesin az da olsa sepsis yaşama ihtimali vardır. Ancak şeker hastalığı gibi uzun vadeli bir hastalığı olan kişiler daha büyük risk altındadır.
Sepsis yaşama riski daha yüksek olan kişiler şunlardır:
- AIDS, lösemi olmak; kemoterapi tedavisi almak vb. nedenlerle bağışıklık sistemi zayıflayanlar
- Çok yaşlı veya küçük olanlar
- Hamileler
- Yakın zamanda bir ameliyat geçirenler veya araba kazası vb. nedenlerle büyük yaraları olanlar
- Solunum cihazlarına bağlı olanlar
- Kalıtsal nedenlerle bulaşıcı hastalıklardan daha fazla etkilenen kişiler
Sepsis, başka nedenlerle hastanede yatıyor olan kişilerde sık rastlanan bir durumdur.
Sepsis (Kan Zehirlenmesi) Tedavisi
Sepsis tedavisi aşağıdaki etkenlere göre değişkenlik gösterir:
- Bulaşıcı hastalığın başladığı vücut bölgesi
- Oluşan hasar miktarı
- Etkilenen doku ve organlar
1) Acil Tedavi
Şiddetli sepsis yaşayan kişilerin hastaneye yatırılması gerekir. Sağlık görevlileri solunum ve kan dolaşımı gibi hayati fonksiyonların devam etmesi için gerekli önlemleri alacaktır.
- Şiddetli sepsis vakalarında ölümlerle karşılaşılmaktadır. Özellikle şoka giren hastalar daha fazla risk altındadır. 112 acilin önemi bu verilerle bir kez daha vurgulanmalıdır.
- Doğru teşhisi hemen konulan ve müdahale edilen çoğu sepsis vakası herhangi bir kalıcı hasar bırakmadan iyileştirilmektedir.
2) Antibiyotik Tedavisi
Sepsisin esas tedavisi antibiyotiklerdir. Şiddetli vakalarda damar yolundan verilir. Bir saat içerisinde antibiyotik tedavisi başlatılmalıdır.
- 2-4 gün içerisinde damar yolundan oral yola geçilir. Antibiyotik verilme süresi 10 güne kadar uzayabilir.
- Genellikle sepsisin nedenini saptayacak kadar zaman olmadığı için geniş spektrumlu antibiyotik tedavisi başlatılır.
- Sorumlu bakteri tespit edildiğinde sadece ihtiyaç duyulan antibiyotik verilmeye başlanır.
- Virüslerin neden olduğu kan zehirlenmesi antibiyotiklerle tedavi edilemez. Ancak yine neden tespitine süre yetmeyeceği için antibiyotik başlatılır.
3) Serum
Sepsis yaşayan kişiyi şiddetli su kaybından ve böbrek yetmezliğinden korumak için serum verilir. İdrar oranını tespit etmek için hastanın idrar torbasına tüp yerleştirilebilir.
4) Oksijen ve Tansiyon Dengesi
Sepsis yaşayan kişinin oksijen ihtiyacı yükselir. Bu amaçla oksijen maskeleri giydirilecektir. Düşen tansiyonu yükseltmek için damar içi yöntemlerle vazopresör ilaçlar verilmesi gerekir.
5) Diğer Tedaviler
Aşağıdaki tedaviler de uygulanabilir:
- Apse, yara gibi iltihap kaynakları kurutulur.
- Kan nakli gerekebilir.
- Kortikosteroit ilaçlar ve insülin verilebilir.
- Solunum cihazları gerekli olabilir.
- Diyaliz gerekli olabilir.
