Serbest T4 Nedir? Yüksekliği Ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

T4 (tiroksin) ve T3 (triiyodotironin), tiroid bezinde üretilen hormonlardır. Hipofiz bezinden salgılanan TSH hormonu ile ne kadar üretilecekleri belirlenir.

Bu hormonların aşağıdaki görevleri vardır:

• Vücudumuzun ürettiği ve harcadığı enerji miktarını kontrol ederler.
• Kolesterol seviyesini dengeler.
• Soluk alıp vermeyi düzenler.
• Sinir sistemi fonksiyonlarında görev alır.
• Kalbin sağlıklı çalışmasında rol oynar.
• Kilo kontrolü yapar.
• Beyin gelişiminde aktif rol üstlenir.
• Adet döngüsünü düzenler.

Dolayısıyla, T4 ve T3 seviyeleri normal aralıklarda olmazsa aşağıdaki sorunlar yaşanabilir:

• Taşikardi, çarpıntı gibi kalp sorunları
• Aşırı yorgunluk, aşırı hareketlilik
• Cilt sorunları
• Depresyon
• Uyku sorunları
• Kas sorunları, titremeler
• Aşırı veya yetersiz kilo
• Görme problemleri
• Gelişim geriliği ve diğer metabolik sorunlar
• Kısırlık

Kan dolaşımındaki çoğu T4 ve T3, proteinlere bağlanır. Az bir yüzdesi ise serbesttir (bağlanmamıştır). Kandaki protein seviyesinden çok fazla etkilenmediği için serbest T4 tahlilleri, T4 tahlillerine kıyasla daha fazla tercih edilebilir.

Bu tahliller aşağıdaki amaçlar için istenebilir:

• Hipertiroidi veya hipotiroidiyi tespit etmek, nedenlerini ortaya çıkarmak
• Farklı tiroid sorunları ihtimal dahilinde ise, ayırıcı tanı koymak
• Hipofiz bezi sorunlarını tespit etmek
• Kadınlarda görülen kısırlığın neden görüldüğünü ortaya koymak
• Tiroid hastalığı tedavilerinin ne kadar etkili olduğunu analiz etmek
• Tiroid kanserine yapılan müdahalelerin yeterli olup olmadığını tespit etmek

Serbest T4’ün normal değer aralığı 0,8 – 2,0 ng/dL’dir (nanogram/desilitre).

Bu aralık farklı laboratuvar sonuçlarında bir miktar oynayabilir. Ya da farklı ölçüm birimleri kullanılıyor olabilir.

Serbest T4 yüksekliği genel anlamda tiroid bezinin aşırı aktif olduğu anlamına gelir.

Aşağıdaki hastalıklar ve etkenler bu sonucu doğurabilir:

• Graves hastalığı
• Üreme hücresi tümörü
• İyot kaynaklı hipertiroidi (tiroid fazlalığı)
• Tiroid bezi iltihabı
• Zehirli guatr
• Gebe karnındaki trofoblast hücrelerde görülen hastalıklar
• Tiroid hormonu ilaçlarının (levotiroksin) aşırı kullanımı

T4’lerin bağlandığı protein miktarının değişmesi, toplam T4 yüksekliğine neden olabilir. Hamilelik, doğum kontrol hapları ve karaciğer hastalıkları toplam T4 yüksekliğine yol açabilir.

Serbest T4 düşüklüğü genel anlamda tiroid bezinin yetersiz çalıştığı anlamına gelir (hipotiroidi).

Aşağıdaki etkenler bu sonucu doğurabilir:

• Haşimato hastalığı
• Hastalıklar
• Gıdasız kalmak, uzun süreli açlıklar
• Anabolik steroid, tiroid önleyiciler, amiodoron, lityum gibi bazı ilaçlar

 

TSH, serbest T4 ve serbest T3 değerleri bir arada incelendiğinde aşağıdaki tablodaki yorumlar yapılabilir:

TSH	Serbest T4	Serbest T3	Olası Sağlık Durumu
Yüksek	Normal	Normal	Hafif (gizli) hipotiroidi
Yüksek	Düşük	Düşük Veya Normal	Hipotiroidi
Düşük	Normal	Normal	Hafif (gizli) hipertiroidi
Düşük	Yüksek Veya Normal	Yüksek Veya Normal	Hipertiroidi
Düşük	Düşük Veya Normal	Düşük Veya Normal	Doğrudan tiroidle ilgisi olmayan bir hastalık; hipofiz bezi sorunlarından kaynaklanan hipotiroidi
Normal	Yüksek	Yüksek	Tiroid hormonu direnci (tiroid hormonunu algılayan reseptörlerdeki algılama sorunlarından kaynaklanır, tiroid hormonu fonksiyonunda düşüş yaşanır)

Tedavide öncelikle T4 seviyesinde dalgalanmaya yol açan hastalık tespit edilir. Hipotiroidi vakalarında sentetik (yapay) tiroid hormonları kullanılabilir. Hipertiroidi vakalarında ise cerrahi müdahale, radyoaktif iyot tedavisi veya tiroid önleyici ilaç tedavisi uygulanabilir.