Simetri hastalığı ya da takıntısı obsesif kompulsif bozukluk (OKB) probleminin bir türüdür. Bu soruna sahip insanların çevrelerindeki objelerin düzenleri ve konumları ile ilgili takıntıları vardır. Bu kişiler, objelerin hizasız ve düzensiz olmasından çok rahatsız olabilir. Bununla ilişkili olarak, nesnelerin mükemmel görünmüyor olması da rahatsız edici olabilir. Tüm harflerin muntazaman dizilmediği yazılardan huzursuz olabilirler. Sonucunda müdahale ederek düzen ve tertibi sağlamaya çalışırlar.
Filmlere de konu olan OKB hastaları zaman zaman rastgele görünen hareketler yapabilirler, ancak bilinmeli ki mantıksız ve çılgınca gelse bile OKB hastalarının yaptıkları her hareketin temelde bir sebebi ve açıklaması vardır.
İlgili Makale: Obsesif Kompulsif Bozukluk
Sadece Kişilikle Alâkalı Değildir
Simetri hastalarının, başka obsesif kompülsif rahatsızlıklar gibi kaygı bozukluklarına sahip olma ihtimali daha yüksektir. Bu tip hastalık kendini erken yaşlarda belli edebilir. OKB hastalarının çocuklarında simetri saplantısı yaşama ihtimali daha yüksektir.
Obsesif kompulsif bozukluk ve obsesif kompülsif kişilik bozukluğu birbirine çok yakın belirtiler gösterebilir. Aralarındaki ince ayrım şudur ki, obsesif kompülsif kişilik bozukluğu hastaları düşüncelerinden dolayı kendilerini strese sokmaz ve rahatsız olmazlar. Hatta onlarınkine takıntı bile denmez. Ama simetri hastaları, takıntılarından dolayı kendilerini çok rahatsız hissederler.
Simetri Hastalığı Belirtileri
Kötü Bir Şey Olmasın Diye Simetrik Konuma Getirmek
Simetri hastaları kendilerini ve çevrelerini korumak için sıklıkla çevrelerine müdahale ederler. Çevrelerindeki nesneleri düzene koymazlarsa aile bireylerinin kanser olacağı düşüncesi çok saçma da gelse, sırf tembellik ettiler diye buna sebep olmamak için yine de simetrik konuma getiriler.
Anlamsız ve Mantıksız Düşünceler, Hayaller
Simetri hastaları aynı zamanda endişeleri ile harmanlanmış hayaller üretebilirler. Mesela her şey yerli yerinde olmazsa annelerinin kaza geçireceğine inanabilirler. Kör kelimesini duyduklarında dört defa “sen kör değilsin” demezlerse kör olacaklarını bile düşünebilirler. Saplantıya teslim oldukça saplantı beslenir, daha güçlü ve sık aralıklarla gelmeye başlar. Bir kere söylenmiş “ya öyleyse” sözü ile gelen takıntılar, yüzlerce farklı büyülü hayaller haline dönüşebilir. Buna OKB’nin büyüyen kartopu etkisi denir.
Bir şeylerin Ters Gitmiyor Olduğu Konusunda Tatmin Olmak
OKB hastası olmayan insanlar da simetrik tasarımları tercih edebilirler. Ama bir simetri hastası, yüzlerinin bir tarafı çizilirse, diğer tarafını da aynı miktarda çizmedikleri sürece kendilerinin rahat hissedemeyebilirler. Bu durum, OKB hastası olmayan kişilerce garip karşılansa da, simetri hastalarının zaman zaman kendilerini ne kadar baskı altında ve huzursuz hissettiklerini anlamak için ipucu niteliğindedir.
Obsesif Kompülsif Bozuklukların Nedenleri
OKB hastalıklarının kaynağı her ne kadar tam olarak anlaşılamamış olsa da, iki tane ana teori var:
Biyolojik Faktörler: Beyinde bulunan bazı anormallikler OKB hastalıklara sebep oluyor olabilir. Beyin ameliyatı geçiren bazı OKB hastalarının takıntılarından kurtulmaları bu teoriyi destekliyor.
Serotonin Teorisi: Düşük serotonin hormonu seviyesi de bu OKB hastalığını tetikliyor olabilir. Serotonin hormonunun miktarını artıran ilaçlar tüketen bazı OKB hastalarında belirtilerin azaldığı görülüyor.
Diğer risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:
- Genetik yatkınlık
- Doğum sonrası dönem
- Çevresel stresler
- Tacize uğramak
- Hastalıklar
- Çocuk doğurmak
- Evde ve yaşam koşullarında değişiklikler yapmak
Simetri Hastalığı Tedavi Yöntemleri
OKB hastaları, tedaviler sonucunda tam olarak iyileşemeyebilirler ancak hastalık belirtilerini kontrol altına alabilir, hastalığın günlük hayatlarını etkilemesine izin vermeyebilirler. Tedavi için iki temel yöntem kullanılır:
Psikolojik Terapi
Sergileme ve tepki önleme (exposure and response prevention, ERP) olarak adlandırılan psikolojik terapi en etkili olandır. Bu terapide hasta aşamalı olarak saplantılı olduğu konunun üzerine götürülür. Örneğin masasındaki kalemleri düzeltmeden rahat edemeyen birisine ne olursa olsun o kalemleri düzeltmemesi söylenir. Sonra da bu sorunu ile baş etmenin sağlıklı yolları öğretilir. Bu zor bir süreç olabilir ancak takıntı ve zorlantılarla mücadele etmeyi öğrendikten sonra hayattan daha yüksek keyif alınır.
Bu terapi şahıs, aile veya grup terapisi olarak uygulanabilir.
İlaçlar
Bazı tip ilaçlar OKB hastalıklarında yardımcı olabilir. Genelde antidepresanlarla başlanır.
İlaç Seçimi: OKB’de hastalık belirtilerini giderecek doğru ilaç seçimini yapana kadar birden fazla ilaç kullanmak olağandır. Sonuç alabilmek için bazen haftalar, aylar gerekir. Doktorunuz antipsikotik ilaçlarla antidepresanları kombine edebilir.
Hastalığınız iyiye gitse bile doktorunuza danışmadan ilacınızı kesmeyin. Belirtileriniz nüksedebilir. Antidepresanlar tiryakilik yapmazlar ama fiziksel alışkanlık (bağımlılıktan farklı) durumu oluşabilir. Dolayısıyla tedaviyi bırakmak, doz aşmak, alım atlamak kopukluk sendromu gibi yan etkiler doğurabilir. Doktorunuz dozajı yavaş yavaş düşürecektir.
İlaçların Yan Etkileri ve Riskleri
Yan Etkileri: Mideyi bozabilir, uykuyu düzensizleştirebilir. Terleme ve cinsel istekte azalmaya sebep olabilir. Muhtemel yan etkiler hakkında doktorunuzla konuşun, rahatsız edici yan etkilerle karşılaşırsanız doktorunuzu haberdar edin.
İntihar Riski: Hukuki kısıtlamalardan ötürü çoğu antidepresan genellikle güvenlidir. Bazı 25 yaş altı vakalarda (özellikle ilaç kullanımına yeni başlanan bir iki hafta boyunca ve doz değiştirildiğinde) intihara yönelik düşüncelerin arttığı görülebilir. Böyle bir durumla karşılaşırsanız acilen doktorunuzla iletişime geçerek durumunuzu aktarın. Uzun vadede intihar düşüncesi riskinin kaybolacağını aklınızda tutun.
Diğer Maddelerle Tepkimeleri: Bazı ilaçlar vücuda alınan diğer maddelerle (ilaçlar, gıdalar, alkol…) tehlikeli tepkimelere girebilir. Bu durumu ve aldığınız diğer takviyeleri, vitaminleri, bitkisel ürünleri doktorunuza anlatın.
