Spastik kolon, bağırsak fonksiyonlarının yavaşlaması ile ortaya çıkar. Hassas bağırsak olarak tanımlanabilir. Çok yaygın bir rahatsızlıktır, ellili yaşlardan sonra görülme sıklığı düşer.
Spastik Kolon Belirtileri
Temel belirtiler karın ağrısı, şişkinlik ve gazdır. Karın ağrısı ve diğer belirtiler;
- Tuvalete çıktıktan sonra kaybolur veya hafifler,
- Tuvalete çıkma sıklığı değiştiğinde şiddetlenir.
Aşağıda sıralanan belirtiler kişiden kişiye ve vaka şiddetine göre değişkendir:
- Şişkinlik, ağrı
- Yorgunluk
- Sırt ağrısı
- İdrar torbası sorunları, sık idrara çıkma
- Cinsel isteksizlik
Çoğu spastik kolon hastası sık sık ishal veya kabız olur. Nadiren de arka arkaya ishal ve kabız olabilirler. Bazı hastalar ise iştah kaybına uğrar.
Spastik kolon belirtileri sürekli aynı şiddette de devam edebilir, ayın bazı haftalarında şiddetlenip diğer haftalarında hafifleyebilir de.
Spastik Kolon Nedenleri
Spastik kolonun kesin nedenleri net değildir. Özetle ifade etmek gerekirse;
- Bağırsak bakterilerindeki tür, sayı ve oran değişimleri
- Genetik faktörler
- Gıda hassasiyetleri
- Stres
- Bağırsak iltihabı
- Yaşanılan ağır travma
- Serotonin hormon dalgalanmaları
gibi faktörleri etkisi olduğu düşünülüyor. İpuçlarını takip ettiğimizde aşağıdaki sonuçlara ulaşıyoruz:
Beyin-Bağırsak İletişiminin Sekteye Uğraması
Bazı çalışmalar gösteriyor ki bağırsaktan beyne gönderilen sinyallerin sağlıksızlaşması ve dalgalanması karın ağrısı hissini tetikliyor. Bunda otonom ve merkezi sinir sistemi dokularındaki algı değişimi etkili. Stres ve kaygı bozukluğu hormonları bu sonuca götüren tek etken olmasa bile ilgili olduğu su götürmez bir gerçek olarak karşımıza çıkıyor.
Benzer şekilde sinir hücrelerinin bağırsak sinyallerini iletmesini sağlayan nörotransmitter maddelerdeki kontrolsüz değişimler de spastik kolona yol açabiliyor. Özellikle serotonin maddesindeki dalgalanmalar etkili oluyor.
Bağırsak Bakterilerin Çoğalması
Bağırsaklarımızda, normal sayıda oldukları sürece bizimle uyum içinde yaşayan bakteriler vardır. Bu bakteriler kontrolsüz şekilde aşırı çoğalırsa yediğimiz gıdaları sindirilmeden önce fermente etmeye başlarlar. Bu da aşırı gaz oluşumuna neden olur.
- Hareket kabiliyeti kısıtlı olan kişiler
- Yeterince mide asidi üretemeyenler
- Bağırsak tıkanıklığı olanlar
Bu rahatsızlığa daha kolay yakalanırlar.
Gıda Hassasiyeti
Bazı gıdalar kişilerin spastik kolona yakalanmasına neden olabilir. En sık örneklerinden biri glüten hassasiyetidir. Glüten hassasiyeti yaygın bir rahatsızlıktır, sindirim zorluğu çeken kişilerde hafif cilt rahatsızlıklarından Çölyak hastalığına kadar uzanabilir.
Glüten hassasiyetinin spastik kolona neden olduğu delilleri ile ortaya konulamamıştır ancak istatistik çalışmalar spastik kolon hastalarında azımsanmayacak derecede glüten hassasiyeti yakalamıştır.
İltihap
Özellikle bakteri ve parazitlerin meydana getirdiği bağırsak iltihabına yakalanan kişilerin %30 unda sonradan spastik kolon görülmektedir. Bunun nedeninin iltihap sonrasında bağırsak epitelinin hasar görmesi ve ortam dengesinin bozulması olduğu düşünülmektedir.
Hormon Değişimleri
Cinsiyet hormonlarındaki değişimlerin spastik kolon üzerinde etkisi olduğu düşünülmektedir. Spastik kolon hastası kadınlar adet günlerinde belirtilerin şiddetlendiğini ifade etmektedir.
Spastik Kolon Tedavisi
Spastik kolon hastalığına iyi gelen tedavi yöntemleri şunlardır:
1) Beslenme Önerileri
Spastik kolon hastalığına sahip kişiler beslenmelerine dikkat etmeliler. Spastik kolon diyeti şu öneriler göz önüne alınarak oluşturulmalıdır:
- Yemekleri düzenli ve yavaş yavaş yiyin.
- Yeterince sıvı alın. Kafein alımını sınırlandırın, günde üç bardaktan fazla çay ve kahve içmeyin. Alkol ve gazlı içecek tüketimini kısıtlayın.
- Lifli gıdaları daha az tüketin. Günde üç porsiyondan fazla meyve tüketmeyin. Ancak az miktarda da olsa çözülebilir lifli gıda tükettiğinizden emin olun.
- Tam tahıllı gıdaları, kepekli yiyecekleri daha az tüketin.
- Yoğurt probiyotik etki göstererek bağırsaklarınıza yardımcı olur.
- Düşük şeker içeren beslenme programının faydalı olduğu düşünülmektedir.
- Kızarmış gıdaları daha az tüketin
- Yapay tatlandırıcılı şeker ve sakız tüketmeyin.
- Nane ve zencefil çayı içebilirsiniz.
2) Yaşam Tarzı Önerileri
- Düzenli egzersiz spastik kolon belirtilerini gidermekte çok etkilidir. Haftada en az beş gün yarım saat boyunca orta zorlukta egzersiz yapın.
- Belirtilerin kaynağında stresin yattığını düşünüyorsanız rahatlama teknikleri öğrenin, stresten uzak kalın.
- Spastik kolonun psikolojik yönü ile mücadele edebilmek için kendinizi ifade edebildiğiniz kişilerle konuşun.
- Spastik kolon hastaları ile iletişime geçin ve fikir alışverişinde bulunun.
- Klozet yerine alaturka tuvalet kullanın.
3) İlaç Tedavisi
Günlük tedbirlerle yok edemediğiniz spastik kolon vakaları için reçetesiz satılan ilaçlar vardır. Size en uygun olanını doktorunuza danışarak alın:
Laksatifler: Kabızlık durumunda kullanılır. Fybogel gibi ilaçlar bağırsak hareketlerini hızlandırır ve dışkı atımını kolaylaştırır. Haftada iki defadan daha sık kullanmayın.
Antispazmodik İlaçlar: İçerdikleri nane yağı kapsülleri, mebeverin hidroklorit gibi maddelerle karın ağrısını giderirler. Sık kullanma ihtiyacı hissederseniz eczacınıza danışın.
Antidiare İlaçlar: Loperamid ve benzeri etken maddelerle ishali önler. Düzenli kullanılmamalıdır, ihtiyaç halinde tek seferlik kullanılmalıdır.
Serotonin hormonunun artmasını sağlayan serotonerjik ilaçlar da tavsiye edilebilir. Probiyotik ilaçlarla bağırsak bakteri popülasyonu dengelenebilir, hormon destekleri ile özellikle kadınların spastik kolon belirtileri azaltılabilir.
