Böbreklerin attığından daha fazla su tüketimi, su zehirlenmesi ile sonuçlanabilir. Uzun süre müdahale edilmezse ölümcül olabilen bir durumdur.
Su Zehirlenmesi Belirtileri
Su zehirlenmesinin ilk ortaya çıkan belirtileri şunlardır:
- Baş ağrısı
- Bulantı, kusma veya ishal
- Huzursuzluk hissi
- Baş dönmesi
- Konsantrasyon bozukluğu
- Yorgunluk, kaslarda kuvvetsizlik
- Düz bir çizgide yürüyememe
Not: Berrak idrar rengi, su zehirlenmesinin net bir belirtisi değildir. Su zehirlenmesi yaşamayan bir bireyde de berrak (renksiz) idrar görülebilir.
Şiddetli vakalarda aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
- Kas krampları, ürperme ve titremeler
- Sersemleme, görüş bulanıklığı
- Zihin bulanıklığı, davranış değişimi, aşırı heyecan ve huzursuzluk, halüsinasyon görme, sayıklama, hezeyan
- Akciğer ödemi nedeni ile kan öksürme
- Beklenenden daha az idrara çıkma
- Nöbet geçirme
- Koma
Müdahale edilmediği takdirde 1-2 gün içerisinde ölüm gerçekleşebilir.
Su Zehirlenmesi Neden Olur?
Su zehirlenmesi, aşırı miktarda su veya sodyum miktarı az olan sıvı tüketiminden kaynaklanır. Çay, kahve, meyve suyu, bira ve hatta sporcu içecekleri sodyum yönünden zayıf sıvılardır; aşırı tüketimleri su zehirlenmesine yol açabilir.
Su zehirlenmesi belirtilerinin sebebi glikoz, sodyum ve diğer bazı elektrolit dengesizlikleri nedeni ile kan kıvamının azalması; suyun vücut hücrelerine dolmaya başlamasıdır.
1) Böbrek Sorunları
Böbrekler kanı süzerek fazla sıvıyı atar, kandaki elektrolit dengesini sağlar ve su zehirlenmesinden korurlar. Aşağıdaki nedenlerle böbrekler bu görevlerini yerine getiremezlerse su zehirlenmesi ortaya çıkabilir:
- Şiddetli ağrı
- Stres
- Maraton koşusu gibi ağır egzersiz
- Böbrek ameliyatları
- Böbrek kanseri
- Bazı beyin veya akciğer sorunları
- Bazı ilaçların kullanımı
2) Vücudun Su Tutması
Aşağıdaki nedenlerle vücut su tutarsa idrar ve terle atılan su miktarı içilen su miktarından daha az olabilir. Bu durum zamanla su zehirlenmesine yol açabilir. Aşağıdaki etkenler vücudun su tutmasına yol açabilir:
- Kalp yetmezliği
- Böbrek yetmezliği
- Nefrotik sendrom (idrarda protein kaybına yol açan bir böbrek sorunu)
- Yeterince protein tüketmeme ile tetiklenebilen kwashiorkor hastalığı
- Diğer protein yetmezliği nedenleri
- Siroz
- Hipotiroidi
- Addison hastalığı (Böbreküstü bezi yetmezliği)
- Antidiüretik hormonun aşırı salgılanmasına neden olan hastalıklar
3) Bazı İlaçlar
Aşağıdaki ilaçlar su tutarak veya sodyum atılmasını teşvik ederek su zehirlenmesine yol açabilir:
- Sodium valproate, carbamazepine, phenytoin gibi bazı nöbet ilaçları
- SSRI, TCA, monoamine oksidaz inhibitörleri gibi bazı depresyon ilaçları
- Chlorpropamide (Şeker hastalığı ilacı)
- Haloperidol gibi bazı antipsikotikler
- Clofibrate gibi bazı tansiyon ilaçları
- Thiazide, indapamide, furosemide gibi bazı idrar söktürücüler
- Trimethoprim, sulfamethoxazole ve ciprofloxacin gibi bazı antibiyotikler
4) Su Zehirlenmesi Örnekleri
Su zehirlenmesi ile sonuçlanabilecek bazı aktivite ve durumlar şunlardır:
- Su içme yarışmaları
- Kilo vermek için uygulanan su diyeti
- Kan testlerinin sonuçlarını gizlemeye çalışmak
- Kronik alkolizm
- Aşırı su ile yapılan mide yıkama
- Kistik fibroz hastalığı nedeni ile terle birlikte aşırı miktarda sodyum kaybı
- Ekstazi veya amfetamin uyuşturucuları
Su Zehirlenmesi Tedavisi
1) Serum Destekleri
Aniden ortaya çıkan su zehirlenmesine yakalanan kişi sakinleştirilmeli, oturması veya uzanması sağlanmalıdır. Hemen ambulans çağırılmalı, kişi hastane koşullarında tedavi edilmelidir.
Hastanın durumuna göre uygulanabilecek bazı müdahaleler şunlardır:
- Alınan su ve tuz miktarının kısıtlanması (hem su hem de sodyum miktarı arttıysa – hipervolemi)
- Su miktarının kısıtlanması ve tuz desteklerinin verilmesi (sodyum miktarı azaldıysa – hipovolemi)
- Yüksek proteinli diyet
- %3 hipertonik salin serum takviyeleri
- Furosemide idrar söktürücüler
- Arginin vazopressin (su tutucu hormon) karşıtı ilaçlar (demeclocycline, conivaptan, tolvaptan)
- Bazı epilepsi ilaçları (Nöbet önleyiciler)
Kronik su zehirlenmesi vakaları yavaşça tedavi edilmelidir. Sodyum seviyesi saatte 0.5 mmol/litreden daha fazla yükseltilirse ciddi sinirsel rahatsızlıklar baş gösterebilir.
2) Su Zehirlenmesinden Korunun
Uzun mesafe koşuları, uzun süreli spor faaliyetleri yapan kişiler aşağıdakileri göz önünde bulundurmalıdır:
- Sadece susayınca su içilmeli
- Tuzlu atıştırmalıklar taşınmalı
- Yarıştan 24 saat öncesi ve 6 saat sonrasına kadar iltihap giderici steroit olmayan ağrı kesiciler alınmamalı (NSAID ilaç)
3) Güvenli Su Miktarı
Ortalama miktarda tuzlu gıda tüketen kişiler günde 11 litreye kadar suyu güvenle içebilirler. Oruç vb. nedenlerle tuzlu gıda almayanlar için bu rakam 5 litredir. Bir saat içinde 1.4 litreden fazla su ve sıvı tüketilmemelidir.
