Kalp kan pompalarken atardamarlarda gerilim oluşturur. Kalbin atarken oluşturduğu gerilime büyük tansiyon, gevşerken oluşturduğuna küçük tansiyon denir. Her iki tansiyon değerlerindeki azalma tansiyon düşüklüğü olarak tanımlanır. Gizli bir hastalığın habercisi olabilir.
İdeal büyük-küçük tansiyon aralığı kişiden kişiye değişmekle birlikte ortalama 120-80 mm Hg olarak kabul edilir. Büyük tansiyon 90’ın, küçük tansiyon 60’ın altına inerse tansiyon düşüklüğü değerlendirmesi söz konusu olabilir.
Tansiyon Düşüklüğünün Belirtileri
Tansiyon düşüklüğü aşağıdaki belirtilere neden olabilir. Bu durumda bir sağlık sorununun varlığı ihtimal dahilindedir:
- Baş dönmesi veya sersemlik
- Bayılma veya baygınlık geçirme
- Konsantrasyon eksikliği
- Bulanık görüş
- Bulantı
- Soğuk, solgun, nemli cilt
- Soluk alış verişin hızlanması ve yetersiz gelmeye başlaması
- Yorgunluk
- Depresyon
- Susuzluk
Tansiyon Düşüklüğünün Nedenleri
Tansiyon düşüklüğü birçok nedenle ortaya çıkabilir.
1) Kalp Problemleri
Aşırı nabız düşüklüğü (Bradikardi), kalp kapakçıklarındaki problemler, kalp krizi ve kalp yetmezliği gibi sorunlar tansiyon düşüklüğüne neden olabilir.
Bu sorunları olan bir kalp güçsüzleşir. Kuvvetsiz bir kalp yeterli gerilim oluşturamaz ve kanı dolaştırma görevini tam verimle yapamaz.
2) Kişisel Farklılıklar ve Yaşam
Tansiyon sürekli aynı kalmaz, dalgalanır. Vücut pozisyonuna, nefes ritmine, stres düzeyine ve günün saatine göre değişkenlik gösterir. Tansiyon gece uyurken genelde düşer, uyanma esnasında hızla yükselir.
Yemek sonrasında, ani kalkışlarda kanın belirli bölgede toplanmış bulunmasından dolayı kısa süreli tansiyon düşmesi yaşanabilir.
Sporcular ve düzenli egzersiz yapan kişilerde tansiyon değerleri (büyük ve küçük tansiyon) düşüktür. Sigara içmeyen kişilerde, sağlıklı beslenenlerde ve ideal kiloda olanlarda da sağlıklı bir şekilde düşüktür. Çünkü kalp yüksek gerilimler yaratmadan da görevini yerine getirebilir durumdadır.
3) Yetersiz Beslenme
B12 vitamini ve folik asit yetersizliği, kırmızı kan hücrelerinin üretimini yavaşlatır. Anemi adı verilen bu durum tansiyon düşüklüğüne yol açar.
4) Hamilelik
Hamile kadının vücudundaki damar ağı çokça genişler. Dolayısıyla kalp aynı kuvvet ile daha çok damara kan basar. Bu durum tansiyon düşüklüğüne yol açar. Normal ve hamilelikte istenen bir durumdur, tansiyon doğumdan sonra ideal değer aralığına dönecektir.
5) Salgı Bezlerindeki Problemler
Tiroid bezlerindeki düzensizlik ve hastalıklar, böbrek üstü bezi yetersizliği (Addison Hastalığı), hipoglisemi (düşük kan şekeri) ve nadiren şeker hastalığı tansiyon düşüklüğüne yol açabilir.
6) Su Kaybı
Çok düşük oranlardaki susuzluk bile halsizliğe, baş dönmesi ve yorgunluğa neden olabilir. Ateş, kusma, ishal, idrar söktürücülerin aşırı kullanımı ve ağır egzersizler su kaybına yol açabilir.
Ancak aşırı su kaybının neden olabileceği çok daha ciddi bir durum vardır: hipovolemik şok. Bu şokta su kaybı ile birlikte kan hacmi düşer, tansiyon aniden dibe vurur ve vücut dokuları ihtiyaçları olan oksijeni alamaz hale gelir. Tedavi edilmeyen hipovolemik şok dakikalar-saatler içerisinde ölümle sonuçlanabilir.
7) Kan Kaybı
Ağır bir yaradan veya iç kanama yüzünden aşırı kan kaybetmek ciddi oranda tansiyon düşüklüğüne yol açar.
8) Bazı İlaçlar
Aşağıdaki ilaçları kullanmak düşük tansiyon ile sonuçlanabilir:
- İdrar söktürücüler
- Alfa ve beta blokerler
- Parkinson Hastalığında kullanılan ilaçlar
- Bazı antidepresanlar
- Viagra
9) Kan Zehirlenmesi
Kan dolaşımına giren zararlı mikroorganizma veya toksin miktarı çok artarsa kan zehirlenmesine, yani septik şoka ve tansiyon düşüklüğüne yol açabilirler.
10) Anafilaksi
Anafilaktik şok vücudun bir tür alerjik tepkisidir. Yemeklerle, bazı ilaçlarla, böcek ısırıkları ile tetiklenebilir; nefes darlığına, döküntü ve kaşıntıya, tansiyon düşüklüğüne neden olabilir. Hayati tehlikeye neden olur, kişi acilen hastaneye kaldırılmalı ve epinefrin vurulmalıdır.
Tansiyon Düşüklüğünün Tedavisi
1) Tuz Tüketimini Biraz Artırın
Tuz tansiyonu yükseltir. Aslında bu nedenle çok tüketilmemesi önerilmektedir. Ancak düşük tansiyonda kullanılabilir.
Hamilelikte tansiyon düşüklüğü olsa dahi tuz tüketilmemesi tavsiye edilir.
Tuz tüketimini artırırken kontrollü hareket etmelisiniz.
2) Su ve Diğer Besinler
Bol su tüketmek sayesinde kan hacminiz artacak, tansiyonunuz normal değerlere ulaşacaktır. Ayrıca su kaybından korunmuş ve ciddi problemlerin önüne geçmiş olursunuz. Aşağıdaki besinleri de tüketirseniz tansiyonunuzu normale çekersiniz:
- Kahve
- Kuru üzüm
- Hint Fesleğeni
- Meyan kökü
- Badem ve süt
- Biberiye
- Havuç suyu ve limonata
3) Kompresyon Çorabı
Varis çorabı olarak da bilinen kıyafetler kanın ayakta göllenmesini engelleyerek tansiyonu yükseltebilir.
4) İlaç Tedavisi
Ayağa kalktığınızda düşen tansiyondan şikayetçi iseniz fludrokortizon etken maddeli ilaçlar kullanabilirsiniz.
Ayakta durma esnasındaki tansiyonu yükseltmek için midodrin etken maddeli ilaçlar kullanabilirsiniz. Bu ilaçlar damarların genişleme potansiyelini kısıtlayarak tansiyonu yükseltir.
Ayrıca;
- Ağır öğünlerden kaçının, sık öğünlerde azar azar yiyin.
- Vücut pozisyonunuzu değiştirirken yavaş hareket edin.
- Alkolü azaltın.
- Egzersiz yapın.
