Üre, kanda bulunan azot içerikli bir bileşendir. Proteinlerin vücuttaki yıkımı sonrasında ortaya çıkan artık maddedir. Böbrekler tarafından süzülerek idrarla vücuttan atılması gerekir. Üre yüksekliği veya düşüklüğü; vücuttaki protein metabolizmasının sağlıklı işlemediği anlamına gelebilir.
Normal Üre Değerleri Nedir?
Üre miktarı beslenme programı, egzersiz miktarı gibi etkenlerle sağlıklı kişilerde de değişken olabilir. Ancak kan tahlillerinde okunan üre değerlerinin en sağlıklı aralığı aşağıdaki gibidir:
- 10 – 16 mg/dL (veya 3.57 – 5.71 mmol/L)
5 mg/mL (1.79 mmol/L) değerinden küçük olan veya 50 mg/dL (17.85 mmol/L) değerinden yüksek olan üre değeri, bir hastalık belirtisi olabilir.
Üre Yüksekliği Ne Anlama Gelir?
Üre yüksekliği, proteinlerin ihtiyaç duyulandan fazla miktarda yıkıma uğradığı anlamına gelebilir. Ürenin verimli bir şekilde vücut dışına atılamadığı (böbrek sorunları vb. nedeni ile) anlamına da gelebilir.
Üre Yüksekliği Neden Olur?
1) Fazla Protein
Çok fazla protein tüketildiği zaman böbreklerin üreyi temizleme hızı, karaciğerin proteinleri yıkma hızına yetişemeyebilir. Sonuçta kanda ve idrarda üre yüksekliği görülecektir. Bu durum vücut geliştirmek için protein destekleri kullanan kişilerde görülebilir. Kilo vermek vb. nedenlerle dukan diyeti gibi protein ağırlıklı programlarla beslenen kişilerde de karşılaşılabilir.
- Bebeğin de proteine ihtiyacı olacağı için hamile kadınlarda üre yüksekliği görülebilir.
2) Aşırı Kas Yıkımı
Kas proteinlerinin yıkımı beklenenden fazla olursa kanda ve idrarda üre yüksekliği oluşabilir. Aşağıdaki etkenler bu sonucu doğurabilir:
- Uzun süreli açlıklar
- Aşırı egzersiz
- Rabdomiyoliz: Uyuşturucu kullanımı, darbe alma, elektrik şoku yeme, ketosidoz benzeri metabolik sorunlar veya bazı virüs kaynaklı iltihapların yol açabileceği kas yıkımı
3) Susuzluk
Aşırı susuzluk (dehidrasyon), kan ve idrar hacmini düşürür. Bu nedenle toplam üre miktarı değişmese bile birim hacme düşen üre miktarı artacağı için test sonuçlarında üre yüksekliği saptanabilir.
4) Sindirim Sorunları
Proteinler sindirim sisteminde düzenli olarak sindirilemezse, ortaya çıkan üre bağırsaktaki zararlı bakteriler tarafından amonyağa dönüştürülebilir. Karaciğer bu fazladan amonyağı yıkarak tekrar üreye çevirmek zorunda kalır. Aşağıdaki etkenler bu duruma yol açabilir:
- Midedeki hidroklorik asit üretiminin yetersiz olması
- Zararlı bakteri yoğunluğunun artması (disbiyoz)
5) Böbrek Sorunları
Böbreklerin süzme yeteneği azalacak olursa kanda üre yüksekliği oluşabilir.
Üre Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
Üre düşüklüğü, proteinlerin ihtiyaç duyulan miktarda tüketilmediği, sindirilmediği veya işlenemediği anlamına gelebilir.
Üre Düşüklüğü Neden Olur?
Üre düşüklüğü, üre yüksekliğine göre daha az görülen bir durumdur. Aşağıdaki etkenler üre düşüklüğüne yol açabilir:
1) Emilim Sorunları
Sindirim sisteminde proteinlerin emilimini azaltan aşağıdaki gibi sorunlar üre düşüklüğüne yol açabilir:
- İshal
- Pernisiyöz anemi
- Kısa bağırsak sendromu
- Radyasyon
- Laktoz intoleransı ve diğer bazı gıda intoleransları
- Tüberküloz, giyardiyaz, Whipple hastalığı, ankilostomiyaz veya stongiloidiyaz gibi bazı bulaşıcı hastalıklar
- Crohn hastalığı
- Koleastatik sarılık gibi nedenlerle safra salgılarında oluşan düzensizlik
2) Pankreas Yetmezliği
Pankreastan salgılanan tripsin enzimi, proteinlerin sindiriminde önemli rol oynar. Aşağıdaki pankreas sorunları bu sürecin aksamasına, protein yetmezliğine ve üre düşüklüğüne yol açabilir:
- Kistik fibroz
- Kronik pankreas iltihabı
- Pankreas karsinomu
- Zollinger-Ellison sendromu
- Şeker hastalığı
- Pankreas ve civarına uygulanan cerrahi müdahaleler, pankreasın (tamamı veya bir kısmının) alınması
- Pankreas kanseri
- Otoimmun pankreas iltihabı
Aşağıdaki sorunlar da üre düşüklüğüne yol açabilir:
- Yeterince protein tüketmemek
- Antibiyotik ve anabolik steroid gibi bazı ilaçların kullanımı
- Siroz, karaciğer yetmezliği ve bazı diğer karaciğer hastalıkları
- Aşırı su tüketimi
