Yaşlılarda Uyku Sorunları
Uyku bozuklukları yaşlılarda adil bir şekilde daha yaygındır. İnsanlar yaşlandıkça uyku düzenleri ve alışkanlıkları değişir.
Bunun sonucu olarak:
- Uykuya dalmada zorluk
- Daha az uyumak
- Geceleri ya da sabahın erken saatlerinde uyanmak
- Daha az kaliteli uyku almak
Bu durumlar gün içerisinde uykuya dalma ve gün içi yorgunluğa neden olabilir.
Yaşlılarda Uyku Bozukluğu Nedenleri
1 Birincil Uyku Sorunları
2 Medikal Sorunlar
3 İlaçlar
Uyku Sorunları Nasıl Teşhis Edilir?
Teşhisi koyabilmek için doktorunuz belirtileriniz hakkında sorular sorar ve fiziksel muayene yapar. Bunun amacı altında yatan sorunları tespit etmektir. Doktorunuz uyku düzeniniz hakkında daha fazla bilgi edinebilmek için iki hafta boyunca uyku günlüğü doldurmanızı isteyebilir.
Eğer doktorunuz birincil uyku sorununuz olduğunu düşünürse sizi polisomnograma ya da uyku incelemesine yönlendirebilir.
Uyku İncelemesi
Uyku incelemesi genel olarak bir gece uyku laboratuvarında gerçekleştirilir. Evde olduğu gibi uyuyabilmeniz gerekmektedir. Teknisyen sizi gözlemleyebilmek için sensörler yerleştirir.
Gözlemlenen şeyler:
- Vücut hareketleri
- Nefes
- Horlama ya da diğer sesler
- Kalp atışı
- Beyin aktivitesi
Ayrıca oksijen seviyenizi kontrol etmek için parmak cihaz kullanılabilir.
Teknisyen odada bulunan bir kamera aracılığıyla sizi izleyecektir. Eğer yardıma ihtiyacınız olursa onlarla konuşabilirsiniz. Uyku sırasında bir cihaz düzenli olarak sizin bilgilerinizi bir grafikte tutacaktır. Doktorunuz bu grafik ile uyku sorununuz olup olmadığını belirler.
Terapi Uyku Sorunlarına Nasıl Yardımcı Olur?
Yaşlı yetişkinler için ilk önce farmakolojik olmayan terapiler öneriler. Bunun neden yaşlıların zaten başka ilaçlar kullanıyor olmasıdır.
Terapiler 6 haftadan uzun sürebilir ve buna uyku eğitimi, uyarıcı kontrolü ve yatak kısıtlamaları da dahil olabilir.
Rastgele kontrollü denemeler bilişsel davranış terapisinin (CBT) insomnia ve uyku kalitesini olumlu olarak etkilediği gözlemlenmiştir. Bu denemeler CBT’nin uykuya geçişten daha çok uyku kalitesini hedef alması nedeniyle daha etkili olduğunu ortaya koymuştur.
İyi uyku alışkanlıkları edinme yolları:
- Her gün aynı saatte yatağa girmek ve uyanmak
- Yatağı sadece uyku ve seks için kullanmak, başka aktiviteler olmadan
- Uyumadan önce kitap okumak
- Yatağa girmeden önce parlak ışıktan kaçınmak
- Rahatlatıcı ve yatıştırıcı yatak odası oluşturmak
- Şekerlemelerden kaçınmak
Yaşlılarda uyku sorunlarını kontrol altına alabilmek için:
- Yatağa girmeden önce sıvı alımını kısıtlayın
- Kafein ve alkolden kaçının
- Uykudan 3-4 saat önce yemek
- Düzenli egzersiz, yatak öncesi olmayacak
- Ilık bir duş ile rahatlamak
Eğer bu değişiklikler yeterli olmazsa doktorunuz ilaç önerebilir.
Uyku Sorunlarına Yardım Eden İlaçlar
Eğer uykunuza müdahale eden başka alt sorunlar varsa doktorunuz ilaç verebilir. İlaçlar iyi uyku alışkanlıklarının önüne geçmemelidir.
Melatonin
Melatonin, uykuya daha hızlı dalmayı ve uyuma-uyanma döngüsünü iyileştiren sentetik bir hormondur. Mayo Klinikleri eğer insomnianız varsa birkaç ay boyunca yatağa girmeden 2 saat önce 0,1 ile 5 mg arasında alınmasını tavsiye etmektedir. Ancak melatonin uyku kalitesini yükseltmez.
Uyku Hapları ve Yan Etkileri
Uyku ilaçları özellikle iyi uyku alışkanlıklarını tamamlayıcı olarak kullanılırsa uyku sorunlarının belirtilerini engellemek için çok iyidir. Doktorunuz insomnianız bağlı olarak size en iyi gelecek ilacı ve kullanım sürenizi belirleyecektir.
Uyku ilaçlarının sadece kısa süreli alınmaları tavsiye edilmektedir. Bunun anlamı Benzodiazepin ilaçları 2-3 hafta Benzodiazepin olmayanlar ile 6-8 hafta kullanılmalıdır.
Uyku ilaçlarının iyi etkileri:
- Uyku döngüsünü kısa sürede düzenlemek için etkilidir
- İyi bir gece uykusu için yardım eder
- Çok düşük yoksunluk belirtilerine neden olur
Uyku İlaçlarının yan etkileri:
- Uyku sırasında düşme riskini arttırabilir
- Uykuda araba kullanma gibi uyku sorunlarına neden olabilir
- Uzun vadede bağlılık oluşturabilir
Uzun vadede uyku ilaçları, özellikle yaşlılarda, karmaşıklıklara yol açabilir:
- Baş ağrıları
- Baş dönmesi
- Bulantı
- Yorgunluk
- Uyku sersemliği
- Diğer Medikal Tedaviler
- Devamlı pozitif hava yolu basıncı, uyku apnesi için
- Antidepresanlar, insomnia için
- Dopamin, periyodik uzuv hareketi bozukluğu için
- Demir takviyesi, huzursuz bacak sendromu için
Uyku çözümlerine reçetesiz olan Antihistaminler de dahildir, uyku sersemliğine neden olur. Ancak antihistaminlere olan bağışıklık 3 gün içerisinde oluşabilir.
Ne Yapabilirsiniz?
Yaşlı yetişkinlerde devamlı uyku sorunları depresyon ve düşme riski gibi sorunlara yol açabilir. Eğer uyku kalitesi ana sorun ise davranışsal terapi daha yararlı olabilir. Bunun anlamı uyku eğitimi, uyarıcı kontrolü ve yatak kısıtlamaları ile zaman içerisinde iyi uyku alışkanlıkları geliştirilebilir. Değişiklikleri hissetmek 6 haftayı bulabilir.
Kaynak: https://www.healthline.com
Bir cevap yazın