Yaşlılık mı Yoksa KOAH mı?

→Solunum sisteminizde siz yaşlandıkça yaşlanır ve bazen bu durum solunum sisteminin fonksiyonunun zamanla azalmasına neden olur. Vücudunuzdaki diğer kaslara benzer bir şekilde nefes alıp vermenizi destekleyen kaslar da yaşlılıkla zayıflar. Bu kasların zayıflaması yeterli havayı solumanıza engel olur. Bunun sonucunda ise özellikle hastayken veya ağrınız varsa daha yüzeysel bir şekilde nefes alıp vermeye başlarsınız. Yaşlandıkça akciğerleriniz daha da sertleşerek kolayca genişleyememeye ve büzülememeye başlar. Bu durum ise nefes almayı çok daha zorlaştıracaktır. Ayrıca, sinir sisteminde oluşan bazı değişiklikler de öksürmenin etkisini götürür. Akciğerlerinizdeki mukusu öksürerek temizleyemediğinizde mukus, solunum yolunuzda birikir.

→Yaşla alakalı tüm bu değişiklikler, zatürre ve grip gibi solunum yolu enfeksiyonlarına karşı hassasiyete neden olur. Egzersiz sırasında dayanıklılığınızın azaldığını ya da koşu veya bisiklet gibi yoğun egzersizleri yapamadığınızı fark edebilirsiniz. Ancak yaşlanıyor olsanız bile normal aktivitelerinizi zorlanmadan sürdürebiliyor olmanız gerekir.

→Sağlıklı kişilerde, yaşla alakalı bu sorunlar nadiren belirtilere yol açarlar. Daha önemlisi, özellikle sigaranın yıkıcı etkileri söz konusuysa akciğerlerde görülen yaşla alakalı değişiklikler kalp ve akciğer hastalıklarını etkileyebilir.

→Nefes alış verişinizle ilgili sürekli öksürme ya da hırıltılı solunum gibi daha ciddi sorunlar yaşıyorsanız kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) olarak bilinen hastalığa sahip olabilirsiniz. KOAH, amfizem ve kronik bronşiti de kapsayan, ilerleyen akciğer hastalıklarının oluşturduğu bir gruptur. Bu duruma genellikle sigara içmek ya da sigara dumanına maruz kalmak neden olur. Ancak, hava kirliliği ve kimyasal duman gibi tahriş edici maddelere akciğerin uzun süre maruz kalması da KOAH’a neden olabilir. KOAH’sı olan kişilerin soluk borularına daha az hava girip çıktığı için nefes almak zorlaşabilir.

Bu durum şu nedenlerden ötürü yaşanabilir:

• Akciğerler, soluk borusu ve hava kesesi elastikiyetini kaybetmiş olabilir.
• Hava keselerinin arasındaki duvar tahrip olmuş olabilir.
• Soluk borusunun duvarı kalınlaşmış ya da şişmiş olabilir.
• Soluk borusu normalden daha fazla mukus üreterek soluk borusunda tıkanıklığın oluşmasına neden olabilir.

KOAH’nın yaygın görülen belirtileri:

• Çok fazla mukus üreten sürekli bir öksürük
• Özellikle hareket sırasında nefes darlığı
• Nefes alıp verirken hırıltılı sesler
• Göğüste daralma

Şu belirtilerden birini ya da birden fazlasını görüyorsanız acil servise gitmelisiniz:

• Konuşmakta ya da nefes almakta güçlük çekiyorsanız
• Parmaklarınız ya da dudaklarınız morarıyorsa veya grileşiyorsa
• Akılsal uyanıklık eksikliği varsa
• Kalp atışı çok hızlandıysa

→KOAH’nın ilk belirtileri ortaya çıktığında tedavi olmak hastalığın gidişatını ve hayat kalitenizi etkiler. KOAH’nın çaresi olmasa da daha iyi nefes almanızı ve daha aktif kalmanızı sağlayacak tedaviler vardır. KOAH’nın erken aşamalarında tedavi görmek, hastalığın ilerleyişini yavaşlatabilir.

→Doktorunuzu ziyaret ettiğinizde, doktorunuz size ilk olarak belirtilerinizi sorar ve fiziksel muayene yapar. Akciğerlerinizi görüntülemek için göğüs röntgeni veya tomografi isteyebilir. Bu görüntüleme testleri, KOAH’nın işaretçilerini göstererek, doktorunuzun belirtilerinize neden olan diğer hastalıkları elemesine yardımcı olur.

→Çoğu vakada doktorlar KOAH’yı tespit etmek için spirometri testi yaparlar. Bu test sırasında, spirometreye bağlı ağızlığa mümkün olduğunca güçlü bir şekilde üflemeniz istenir. Bu cihaz, ciğerlerinizdeki havayı ne kadar hızlı çıkardığınıza ve soluduğunuz havanın ne kadarının çıkarılabildiğine bakar. Yaşlandıkça, akciğerlerinizden attığınız hava oranı azalır. Ancak, KOAH’nın varlığında verilen hava miktarı çok daha azdır. Doktorunuz bu farkı anlayacaktır.

→Bazı durumlarda doktorunuz daha kapsamlı testler için sizi daha uzman bir doktora yönlendirebilir.

→KOAH teşhisi konduysa, doktorunuz nefes almanıza yardımcı olacak ilaçlar verecektir.

Bu ilaçlar arasında şunlar bulunur:

• Bronkodilatör
• Kortikosteroidler
• Antianksiyete ilaçları
• Opioidler

→Doktorunuz, tıbbi tedavinin yanı sıra hayat tarzınızda da bazı değişiklikler yapmanızı isteyebilir.

Bu değişiklikler arasında şunlar bulunur:

• Sigarayı bırakmak
• Pasif içiciliği önlemek
• Sebze ve meyve gibi doğal yiyeceklerden oluşan bir diyeti benimsemek
• Vitamin ve mineral takviyeleri almak
• Haftanın en az üç günü düşük ya da orta yoğunluklu egzersizler yapmak

→KOAH’nın ciddi olduğu durumlarda oksijen tedavisi ya da ameliyat gerekebilir.

→KOAH genellikle 40 yaş üstünde görülür ama yaşlanmanın doğal bir sonucu değildir. KOAH belirtileri yaşıyorsanız hemen doktorunuzu aramalısınız. Hastalığın muhtemel belirtilerini görmezden gelmek tehlikeli olabileceği gibi gelecekte de sorun yaşamanıza neden olacaktır.

→KOAH’nın bir tedavisi olmasa da belirtilerini mümkün olduğu kadar erken tedavi ederek hastalığın etkilerini azaltabilirsiniz. Yaşınızdan bağımsız olarak risk faktörlerini azaltarak hastalığın gidişatını düzeltebilirsiniz.

Soru: 

Cevap:

KOAH riskinizi sigara içmeyerek ve pasif içiciliği önleyerek azaltabilirsiniz. Yaptığınız iş, kimyasallara maruz kalmanızı gerektiriyorsa solunum yolunu koruyucu ekipmanlar kullanın. Fırınlarda ve tekstil fabrikasında çalışmak ve maden işçiliği bu gibi işlere örnektir. İş Sağlığı ve Güvenliği kurallarına göre bu tür yerlerde solunum sistemini koruyucu ekipmanların kullanımı şarttır.

Timothy J. Legg

Sağlık Uzmanı

Kaynak: Healthline